Ορυκτοί Πόροι και Εθνική Άμυνα: Μια πρόταση 50 χρόνων…

Το άρθρο 161 του νόμου 4001/2011, προβλέπει τη φορολογία με συντελεστή 20% των αναδόχων (εταιρειών) που πρόκειται να πραγματοποιήσουν τις έρευνες / εκμεταλλεύσεις των κοιτασμάτων των Ελληνικών υδρογονανθράκων. 

Το άρθρο 164 του ίδιου νόμου προβλέπει πως αυτό το ποσοστό χρημάτων θα «κατατίθεται σε ειδικό προς τούτο τραπεζικό λογαριασμό του Πράσινου Ταμείου, που τηρείται στην Τράπεζα της Ελλάδος.

»Το προϊόν του λογαριασμού διατίθεται για τη χρηματοδότηση προγραμμάτων για την αντιμετώπιση της θαλάσσιας ρύπανσης που τυχόν προκαλείται από δραστηριότητες έρευνας και παραγωγής υδρογονανθράκων καθώς και προστασίας του περιβάλλοντος από δραστηριότητες που έχουν σχέση με κάθε είδους εκμετάλλευση ή χρήση ενεργειακών πηγών ή πόρων…»

Σωτήρης Ν. Καμενόπουλος
Υπ. Διδάκτωρ Πολυτεχνείου Κρήτης
Σχολή Μηχανικών Ορυκτών Πόρων

Ο νόμος 4162/2013 αφορά την ίδρυση του Εθνικού Λογαριασμού Κοινωνικής Αλληλεγγύης Γενεών (ΕΚΑΓ). «…Σκοπός του ΕΛΚΑΓ είναι η δημιουργία αποθεματικού για τη χρηματοδότηση των κλάδων σύνταξης των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης (ΦΚΑ) και κυρίως για τη διασφάλιση των συντάξεων των νέων γενιών (…) Από τον ΕΛΚΑΓ μπορούν να χρηματοδοτούνται μεταπτυχιακά προγράμματα ή ερευνητικά έργα που αφορούν στην αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου της χώρας και κυρίως των υδρογονανθράκων και εκπονούνται από εργαστήρια ή τμήματα ή σχολές ΑΕΙ ή ΑΤΕΙ…»

Όπως αντιλαμβανόμαστε από τα παραπάνω, τα χρήματα τα οποία προβλέπονται να εισπραχθούν από την αξιοποίηση των υδρογονανθράκων θα κατευθυνθούν κυρίως στο ασφαλιστικό σύστημα, στην προστασία του περιβάλλοντος και στην ακαδημαϊκή έρευνα τη σχετική με τους ορυκτούς πόρους. Ακολουθείται δηλαδή ένα μοντέλο παραπλήσιο της Νορβηγίας. Ως εδώ καλά.

Οι ορυκτοί πόροι, όπως οι υδρογονάνθρακες αλλά και οι σπάνιες γαίες, είτε μας αρέσει είτε δεν μας αρέσει, σχετίζονται με θέματα γεωπολιτικής και γεωστρατηγικής υφής. Με θέματα Εθνικής Άμυνας και Εθνικής Ασφάλειας. Γνωστοί άλλωστε είναι οι Resource Wars… Η εποχή που διανύουμε είναι η εποχή των Resource Wars… δυστυχώς.

Το αρχαίο Ελληνικό Ναυτικό χτίστηκε κυρίως με τον πλούτο που δημιούργησε το ορυχείο του Λαυρίου. Για περισσότερα δείτε εδώ: http://www.capital.gr/Articles.asp?id=2087970

Όμως ταυτόχρονα, το ίδιο το Ναυτικό προστάτευε αυτούς τους ορυκτούς πόρους από την επιβουλή ξένων δυνάμεων. Υπήρχε και ακόμη υπάρχει δηλαδή μία διττή σχέση μεταξύ των ορυκτών πόρων και της Εθνικής Άμυνας. Χωρίς ισχυρή Εθνική Άμυνα δεν μπορούν να προστατευθούν οι ορυκτοί πόροι. Μη γελιόμαστε.

Μεταξύ της ΕΕ και των ΗΠΑ υπάρχει μία διαφορά αντιλήψεων όσο αφορά τη σημασία των ορυκτών πόρων. Π.χ. στην ΕΕ οι σπάνιες γαίες θεωρούνται «κρίσιμα ορυκτά». Η ΕΕ βλέπει την «εμπορική αξία» των σπάνιων γαιών. Αντίθετα στις ΗΠΑ οι σπάνιες γαίες θεωρούνται «στρατηγικά ορυκτά»», καθώς χρησιμοποιούνται κυρίως στη στρατιωτική βιομηχανία.

Στις χώρες της ΕΕ οι Ακαδημίες Επιστημών δεν εμπλέκονται με το στρατιωτικοβιομηχανικό σύμπλεγμα (όπως το είχε παρουσιάσει ο Αϊζενχάουερ). Στις ΗΠΑ υπάρχει αυτή η σχέση και μέσω αυτής της σχέσης δημιουργήθηκαν πάρα πολλές νέες τεχνολογίες οι οποίες αργότερα βρήκαν εφαρμογή και σε άλλους τομείς, πέραν του στρατιωτικού. Ακόμη και στην Ιατρική.

Η Ελλάδα δεν έχει την πολυτέλεια να είναι Νορβηγία. Ας όψονται οι γείτονές μας. Ταυτόχρονα, η Ελλάδα έχει ανάγκη για αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου ανάπτυξης. Κανείς δεν θα μας το χαρίσει αυτό το μοντέλο. Ούτε υπάρχει ένα ιδανικό μοντέλο ανάπτυξης για όλες τις χώρες. Κάθε χώρα οφείλει να δημιουργήσει το δικό της μοντέλο ανάπτυξης λαμβάνοντας υπ’ όψιν και άλλα μοντέλα, άλλων χωρών. Εμείς οι ίδιοι πρέπει να βρούμε έναν τρόπο με τον οποίο να συνδυάσουμε την τεχνολογία με τις ιδιαίτερες γεωπολιτικές προκλήσεις της περιοχής μας.

Προσωπικά καταθέτω τις ακόλουθες τρεις προτάσεις σχετικά με την εκμετάλλευση των ορυκτών πόρων. Οι προτάσεις αφορούν τα επόμενα 50 χρόνια. Η πρόταση αφορά την οποιαδήποτε κυβέρνηση αναλάβει την ευθύνη της χώρας (είτε δεξιά, είτε αριστερή, είτε κεντρώα) σε αυτή την κρίσιμη Ιστορική καμπή:

Μικρό ποσοστό από το 20% των εσόδων του κράτους από τους υδρογονάνθρακες (και όχι μόνο: και από τις σπάνιες γαίες αλλά και όλα τα υπόλοιπα ορυκτά) να κατατίθεται σε Ειδικό Ταμείο για την Ενίσχυση της Εθνικής Άμυνας. Το όφελος από τα έσοδα του κράτους από τους ορυκτούς πόρους πρέπει να λειτουργήσει ανταποδοτικά προς όφελος της Εθνικής Άμυνας. Αυτό καταδεικνύει η διττή σχέση που προαναφέρθηκε.

Η χρηματοδότηση από τον ΕΛΚΑΓ να αφορά επίσης επιστημονική έρευνα σε ελληνική στρατιωτική τεχνολογία.

Μόνιμη συνεργασία σε άμεσο επίπεδο μεταξύ Υπουργείου Ανάπτυξης, Ακαδημίας Επιστημών και Υπουργείου Εθνικής Άμυνας για δημιουργία τεχνογνωσίας / τεχνολογίας στρατιωτικής υφής. (Το πιο προκλητικό θα ήταν η συγχώνευση των δύο Υπουργείων: Ανάπτυξης και Εθνικής Άμυνας. Δεν ζούμε σε γειτονιά αγγέλων, όπως είχε πει και ο Λεχ Βαλέσα πολύ πρόσφατα: τα σύνορα του νέου κόσμου είναι σαν τα τουβλάκια Leggo…)