Είναι γεγονός ότι έχουμε πάψει να κατανοούμε επακριβώς πότε πραγματικά υπάρχει πρόβλημα με τους δανειστές και πότε η Ελληνική Κυβέρνηση στήνει απλώς επικοινωνιακά παιχνίδια για να δείξει ότι κάνει κάτι.
Σημασία έχουν όμως δύο ζητήματα. Το ένα είναι η μη εκταμίευση της δόσης (πάλι) και το άλλο είναι αυτό των Πλειστηριασμών Πρώτης Κατοικίας. Εκεί υπάρχουν ζητήματα τόσο δικαιοσύνης, όσο και πρακτικά και καλό θα ήταν κάποια στιγμή σε αυτή την χώρα να τα δούμε.
Αρχικά θα κάνω μια σύντομη περιγραφή του συστήματος, θα παρουσιάσω τα ηθικά ζητήματα που υπάρχουν επί του θέματος των Πλειστηριασμών Πρώτης Κατοικίας και μετά θα εκφράσω στο τέλος την προσωπική μου άποψη στην οποία φυσικά κάποιοι θα συμφωνούν και κάποιοι θα διαφωνούν.
ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
Στον κόσμο υπάρχουν δύο κεντρικές λογικές καταθέσεων. Η μια είναι αυτή όπου ο καταθέτης βάζει τα λεφτά του (στην πραγματικότητα μιλάμε για αξίες) στην Τράπεζα για να του τα φυλάξει. Σε εκείνη την περίπτωση η Τράπεζα δεν έχει κανένα όφελος από τα λεφτά του καταθέτη, του παρέχει όμως μια υπηρεσία, επομένως παίρνει ένα ποσό ως πληρωμή για τις υπηρεσίες της ενώ δεν δίνει επιτόκιο σε γενικές γραμμές. Αυτό το σύστημα έχει .........κριθεί εξαιρετικά ζημιογόνο για την οικονομία και τους καταθέτες αν γινόταν συνολικά για διάφορους λόγους που θα είχε ενδιαφέρον κάποια στιγμή να συζητήσουμε, αλλά δεν είναι επί του παρόντος.
Το δεύτερο σύστημα είναι αυτό που έχουμε και στην χώρα μας (και στις περισσότερες χώρες του κόσμου). Ο καταθέτης τοποθετεί τα λεφτά του στην Τράπεζα για φύλαξη, αλλά η Τράπεζα αυτή τα χρησιμοποιεί η ίδια για δικούς της λόγους και τα επενδύει. Δίνει στον καταθέτη ένα επιτόκιο για να της δώσει ουσιαστικά το δικαίωμα χρήσης των χρημάτων του. Μέσα σε αυτό το επιτόκιο έχει υπολογιστεί ο πληθωρισμός, δηλαδή η απαξίωση του χρήματος στον χρόνο, το μικρό ρίσκο που παίρνει ο Καταθέτης και ένα κέρδος που του δίνεται με βάση αυτό το ρίσκο που παίρνει. Για αυτό και το επιτόκιο είναι μικρό. Βέβαια όσο περισσότερο αυξάνει τον χρόνο που δεσμεύεται ότι θα διατηρήσει κλειστά τα λεφτά του στην Τράπεζα, τόσο μεγαλύτερο είναι αυτό το επιτόκιο (προθεσμιακές καταθέσεις).
Η Τράπεζα έχει λεφτά δικά της, που είναι το κεφάλαιο που αρχικά επενδύθηκε από τους επενδυτές για να ιδρυθεί, όμως στην πραγματικότητα τα περισσότερα που διαχειρίζεται είναι τα λεφτά των Καταθετών. Η ίδια φτιάχνει χρηματοοικονομικά προγράμματα με αυτά και τα δανείζει στους δανειολήπτες, είτε για επιχειρηματικούς σκοπούς, είτε για επενδυτικούς, είτε για κατανάλωση έναντι ενός αντιτίμου, ενός επιτοκίου. Το επιτόκιο αυτό περιλαμβάνει το επιτόκιο του Καταθέτη με όσα προαναφέρθηκαν, το ρίσκο που παίρνει η Τράπεζα πια καθώς από την μια θα πρέπει πληρωθεί δεν πληρωθεί το ποσό, να δώσει τα λεφτά του Καταθέτη στην ώρα τους ή όταν αυτός τα ζητήσει, και ένα μικρό κέρδος της Τράπεζας για τις υπηρεσίες που παρείχε.
Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΝΟΣ ΚΑΚΟΠΛΗΡΩΤΗ
Για παράδειγμα αν η Τράπεζα έπαιρνε 100.000 από έναν Καταθέτη, και τα δάνειζε σε έναν δανειολήπτη, οφείλει την στιγμή που θα πήγαινε ο Καταθέτης να τα πάρει να του τα δώσει, πριν ακόμα τα πάρει πίσω από τον δανειολήπτη. Ακόμα σε περίπτωση που ο δανειολήπτης δεν πληρώσει τίποτα πάλι η Τράπεζα οφείλει να βρει και να δώσει τα λεφτά στον Καταθέτη. Επομένως είναι αντικειμενικά γνωστό, ότι το ρίσκο που παίρνει η Τράπεζα δανείζοντας λεφτά στον δανειολήπτη είναι μεγαλύτερο από το ρίσκο που παίρνει ο Καταθέτης «δανείζοντας» - καταθέτοντας - τα λεφτά του στην Τράπεζα.
Σε περίπτωση που η Τράπεζα δώσει τα λεφτά στον δανειολήπτη και εκείνος δεν τα επιστρέψει, η Τράπεζα λοιπόν κατάσχει την υποθήκη και την πουλάει σε ένα ποσό για να πάρει κάποια λεφτά και μαζί με Κεφάλαια δικά της να πληρώσει τον Καταθέτη αν πάει ο καταθέτης να εισπράξει τα λεφτά του από αυτήν.
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΟΣ
Στο παρελθόν οι Τράπεζες δεν έδιναν καθόλου δάνεια για να μην αναλαμβάνουν τα ρίσκα. Κατόπιν πολιτικών αποφάσεων αποφασίστηκε οι Τράπεζες να παίξουν πιο δυναμικό ρόλο και να δίνουν ευκολότερα δάνεια όταν οι δανειολήπτες τα ζητούσαν. Η Τράπεζα ήταν εξασφαλισμένη από πολλές απόψεις σε περίπτωση ζημιάς από ένα μέρος των δανειοληπτών. Παράλληλα λόγω της υψηλής ζήτησης ακινήτων αλλά και της δυσκολίας που έχει η αγορά ακινήτων να ακολουθήσει την ζήτηση, δημιουργήθηκε μια φούσκα στην αγορά. Δηλαδή οι πραγματικές τιμές υπερέβησαν τις «Αντικειμενικές» αξίες των ακινήτων, επομένως στα κρυφά και παράνομα, ο δανειολήπτης έδινε και λεφτά από την τσέπη του στον πωλητή του ακίνητου για να αγοράσει το ακίνητο που επιθυμούσε, πέρα από τα λεφτά που του δάνειζε η Τράπεζα με βάση την «Αντικειμενική» Αξία του ακινήτου. Αλλά αυτό ζημίωνε το Κράτος, βέβαια διασφάλιζε και την Τράπεζα η οποία ήξερε ότι αν το κατάσχει το εκάστοτε ακίνητο θα έβγαζε σίγουρα σε σύντομο χρόνο τα «σπασμένα» από την μη αποπληρωμή του δανείου από τον δανειολήπτη.
Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΗΜΕΡΑ
Ήρθε όμως η κρίση και πολύ μεγάλο μέρος των δανειοληπτών, μαζικά αδυνατούσε πλέον να αποπληρώσει τα δάνεια των Τραπεζών. Οι κυβερνήσεις είχαν βάλει τις Τράπεζες να δανείσουν επίσης μέρος των χρημάτων των Καταθετών σε αυτές (Κρατικά Ομόλογα) τα οποία όμως τα «κούρεψαν», με αποτέλεσμα η Τράπεζα να υποστεί μαζική ζημιά σε σύντομο χρονικό διάστημα και από τους δανειολήπτες και από την κυβέρνηση.
Από την στιγμή που οι Υποχρεώσεις της Τράπεζα υπήρχαν, υποχρεώσεις προς τους Καταθέτες και άλλα Χρηματοπιστωτικά Ιδρύματα από τα οποία και οι ίδιες δανείζονταν, αλλά δεν εισέπρατταν τις απαιτήσεις τους, δηλαδή τα λεφτά που δάνεισαν στην κυβέρνηση και στους δανειολήπτες, κάποιος έπρεπε να καλύψει την διαφορά. Είτε λοιπόν οι Υποχρεώσεις των Τραπεζών θα κατέβαιναν στα επίπεδα των Απαιτήσεων, δηλαδή θα γινόταν κούρεμα των Καταθέσεων αφού πλέον οι Τράπεζες δεν θα είχαν την δυνατότητα να επιστρέψουν πίσω όλα τα λεφτά των καταθετών, είτε θα έπρεπε να βάλουν τα λεφτά τρίτοι (ανακεφαλαιοποίηση), δηλαδή οι Μέτοχοι (ιδιοκτήτες των Τραπεζών), είτε το Κράτος.
Επιλέχθηκε το τελευταίο, δηλαδή το Κράτος μέσω χρημάτων που μας δάνεισε ο Μηχανισμός Στήριξης έκανε την πρώτη ανακεφαλαιοποίηση των Τραπεζών παίρνοντας ως αντίτιμο Μετοχές των Τραπεζών, οι οποίες είχαν πέσει σε τέτοιο βαθμό που, όπως πίστευαν τότε, όταν θα ανέβαιναν οι μελλοντικές γενιές από τις οποίες είχαν παρθεί αυτά τα λεφτά θα αποζημιώνονταν από την υπεραξία των τραπεζικών μετοχών.
Αυτό όμως στην πραγματικότητα δεν ήταν αρκετό. Το ποσό που διατέθηκε ήταν μόνο για να καλυφθεί η ζημιά που έπαθαν οι Τράπεζες από το Κράτος και ένα μικρό μέρος των δανείων που είχαν ξεκινήσει να μην αποπληρώνονται. Το μεγαλύτερο μέρος όμως των μη αποληρωθέντων δανείων ήρθε μετά. Παράλληλα η ανασφάλεια που προκάλεσε ο ΣΥΡΙΖΑ ως αντιπολίτευση και ως κυβέρνηση οδήγησε σε μαζική φυγή Τραπεζικών Καταθέσεων με αποτέλεσμα η τρύπα που υποτίθεται ότι είχε κλείσει να είναι και πάλι πραγματικότητα. Στην πραγματικότητα οι Τράπεζες ήξεραν από πριν τι θα γίνει με την πολιτική κατάσταση και έτσι είχαν ορίσει τις προβλέψεις τους προς το χειρότερο κλείνοντας την στρόφιγγα που έδινε δάνεια στην αγορά, σκοτώνοντας και υγιείς επιχειρήσεις.
Όμως οι εξελίξεις έγιναν χειρότερες και από το χειρότερο σενάριο που είχε προβλεφθεί και από αυτές. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ οδήγησε σε μαζική φυγή καταθέσεων μέσω του δημοψηφίσματος τόσο μεγάλη, πέρα από κάθε πρόβλεψη, οδηγώντας τελικά στην ανάγκη επιβολής Capital Controls για να μην εκμηδενιστούν οι καταθέσεις και σβήσει εντελώς το Τραπεζικό Σύστημα της χώρας. Αυτό αύξησε περαιτέρω την ανάγκη ανακεφαλαιοποίησης τους ξανά, υπολογίζεται γύρω στα 25 δις και ίσως να είναι και περισσότερα.
Η ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ
Άρα κάποιοι θα πληρώσουν. Για πρώτη φορά μετά από τόσα χρόνια κρίσης είδαν οι Καταθέτες έναν σοβαρό κίνδυνο κουρέματος των καταθέσεων τους. Από την άλλη οι δανειολήπτες επικαλούνται ότι δεν φταίνε και ότι η Τράπεζα δεν πρέπει να τους κατάσχει τα υποθηκευμένα τους περιουσιακά στοιχεία και ειδικότερα θέμα γίνεται για την πρώτη κατοικία. Επικαλούνται ότι την ευθύνη δεν την φέρουν οι ίδιοι για το ότι πλέον δεν μπορούν να αποπληρώσουν τα δάνεια τους και επομένως η Τράπεζα φταίει γιατί δεν έπρεπε να τους δώσει το δάνειο. Παράλληλα λένε ότι έχουν πληρώσει περισσότερα για το σπίτι από όσα το δάνειο που πήραν επομένως η Τράπεζα δεν θα ήταν σωστό να τους το πάρει.
Πρώτον. Το ότι πλήρωσαν περισσότερα δεν είναι επιχείρημα υπέρ τους. Μαζί με τον πωλητή στις περισσότερες περιπτώσεις έκαναν μια συμφωνία «κάτω από το τραπέζι» λόγω των συνθηκών της αγοράς εκείνης της περιόδου βγαίνοντας και οι δύο ωφελημένοι και ζημιώνοντας το Κράτος. Υπάρχουν κάποιοι που πράγματι πήραν μικρότερα δάνεια ακόμα και από τις Αντικειμενικές Αξίες των ακινήτων. Εκείνοι ίσως έχουν ένα δίκιο στο ότι ήταν προσεκτικοί πολύ στις κινήσεις τους και σίγουρα έχουν ένα μικρό, μικρό όμως, δίκιο σε αυτό.
Ότι δηλαδή το ακίνητο άξιζε ούτως ή άλλως και «Αντικειμενικά» περισσότερο από το δάνειο που πήραν. Και πάλι όμως δεσμεύονται από την συμφωνία τους με την Τράπεζα σε αυτό. Δηλαδή εκεί έρχεται το συμβόλαιο και λέει ότι «είμαι και εγώ εδώ». Θα μας άρεσε εμάς να δίναμε 50.000 σε κάποιον για μια επένδυση έναντι υποθήκης που κόστιζε 80.000 και μετά να μας έλεγε ότι επειδή κόστιζε 80.000 θα κρατήσω την υποθήκη αλλά εσύ θα χάσεις τα 50.000 σου; Δεν θα ήταν δίκαιο ακόμα και ένα ευρώ να του είχαμε δώσει. Πόσο μάλλον τα ποσά για τα οποία μιλάμε. Επίσης το Συμβόλαιο είναι από μόνο του μια δέσμευση δύο μερών. Δεν μπορεί ξαφνικά να κάνουμε με δικαιολογίες ή αιτιολογίες τα συμβόλαια κουρελόχαρτα.
Για τους παραπάνω λόγους χωρίς να το εξηγήσω παραπάνω, πρόβλημα είναι και ο διακανονισμός του δανείου. Ακόμα και ο διακανονισμός είναι μια ζημιά που η Τράπεζα δέχεται να την πάρει για κάποιους λόγους, αλλά είναι ζημιά που τελικά μέσω της ανακεφαλαιοποίησης την παίρνει το Κράτος μέσω των δανείων του, άρα οι μελλοντικές γενιές. Όμως σε εκείνη την περίπτωση από άποψη δικαιοσύνης ισχύει το εξής, ότι δηλαδή ο δανειολήπτης έχει την πρόθεση να το πληρώσει και ναι μεν η κοινωνία μοιράζεται τις ζημιές που ο ίδιος προκαλεί, αλλά τουλάχιστον έχει μια κοινωνική συνείδηση της ζημιάς που προκάλεσε και επιθυμεί να την αποκαταστήσει τουλάχιστον εν μέρει.
Τέλος αφού το Κράτος δεν έχει λεφτά, και για να ανακεφαλαιοποιεί τις Τράπεζες δανείζεται, είναι εντελώς άδικο οι επόμενες γενιές να πληρώσουν για χρέη που ποτέ δεν έφταιξαν για να κάνουν. Επίσης είναι άδικο να πληρώσει ο Καταθέτης μέσω του κουρέματος καταθέσεων, γιατί ο ίδιος δεν είχε παρά πολύ μικρό μέρος στο ρίσκο και για αυτό και έπαιρνε χαμηλότατο επιτόκιο για τα λεφτά του. Οι Τραπεζίτες από την άλλη έχασαν ήδη την κυριότητα των Τραπεζών μέσω της πρώτης ανακεφαλαιοποίησης, όπου οι αξίες των χρημάτων που είχαν βάλει εκμηδενίστηκαν. Επομένως σήκωσαν το βάρος της τιμωρίας τους για την εύκολη διανομή του χρήματος των καταθετών. Τέλος αν οι Καταθέτες σταματήσουν να βάζουν τα λεφτά τους στις Τράπεζες ολόκληρη η οικονομία της χώρας θα καταρρεύσει καθώς σε αυτούς στηρίζονται οι πάντες και τα πάντα. Άρα οι Καταθέτες δεν πρέπει να πειραχτούν και οι Μέτοχοι των Τραπεζών έχουν απολέσει την ιδιοκτησία των Τραπεζών τους.
ΠΡΑΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΠΟΨΗ
Στην πραγματικότητα τις Τράπεζες δεν τις συμφέρει να πάρουν σπίτια. Γιατί η οικονομία είναι σε κρίση και δεν θα μπορούν να τα πουλήσουν στα ποσά που χρειάζονται για να καλύψουν την ζημιά, ενώ έχουν ανάγκη την ρευστότητα. Επομένως πράγματι σε ένα μέρος του πληθυσμού θα ήταν συμφέρον για την κοινωνία (όχι δίκαιο αλλά συμφέρον) να τους χαριστούν τα σπίτια και τα δάνεια και να πληρώσουμε όλοι ως κοινωνία για αυτούς.
Παράλληλα είναι συμφέρον για να διατηρηθεί η κοινωνική σταθερότητα όλοι να ζημιωθούμε για αυτούς τους ανθρώπους και να μην μείνουν στον δρόμο δημιουργώντας μια γενιά εξαθλιωμένων ανθρώπων. Όμως πρέπει να δούμε αυτές τις περιπτώσεις με προσοχή, γιατί παρότι δεν το καταλαβαίνουν όλοι οι υπόλοιποι, αυτοί «θα πληρώσουν την νύφη».
Αν κάποιος δεν έχει εισοδήματα και δεν μπορεί να πληρώσει ενοίκιο σε άλλο σπίτι θεωρώ ότι πρέπει να μείνει μέσα στο σπίτι. Σε κάθε περίπτωση η κυριότητα του σπιτιού πρέπει να περάσει στην Τράπεζα, παρότι δεν θα του κάνει έξωση μέχρι αυτός και η σύζυγος του να αποβιώσουν, αλλά δεν θα μπορεί να το μεταβιβάσει πουθενά. Γιατί όλοι οι άλλοι θα υποστούν μια ζημία για αυτόν, δεν πειράζει να την υποστούν για κοινωνικούς λόγους, αλλά όχι και να κάνει περιουσία στις πλάτες των άλλων. Να έχει στέγη, όχι περιουσία.
Αν κάποιος έχει μεταβιβάσει περιουσιακά του στοιχεία σε άλλα πρόσωπα, συγγενείς πρώτου βαθμού κυρίως, με την ελπίδα ότι η Τράπεζα δεν θα του πάρει το σπίτι γιατί αυτό θα είναι «Πρώτη Κατοικία», παρότι έχει διαπράξει πονηριά και με ύπουλο τρόπο κλέβει από το κοινωνικό σύνολο αδιαφορώντας για αυτό, καλό θα ήταν να παραμείνει στην επάνω κατηγορία, γιατί είναι αμφίβολο κατά πόσον θα έχει την δυνατότητα να πάρει πίσω τα άλλα ακίνητα που έχει μεταβιβάσει σε συγγενείς του και δεν θα ήταν φρόνιμο να μείνει χωρίς ένα κεραμίδι πάνω από το κεφάλι του. Αλλά οφείλουμε όλοι να γνωρίζουμε ότι τον πληρώνουμε και αυτόν και λειτούργησε πονηρά ο ίδιος για να μας ζημιώσει και να ωφεληθεί.
Αν κάποιος έχει τα εισοδήματα που να μπορεί να ζήσει στο ενοίκιο, δεν υπάρχει κανένας λόγος να κρατήσει το σπίτι του. Άλλωστε οι δόσεις των δανείων είναι τέτοιες (ειδικά των διακανονισμένων) που προσεγγίζουν πολύ τα ενοίκια και θα μπορούσε να το κρατήσει κάνοντας το ελάχιστο που έχει υποχρέωση για την ζημιά που προκάλεσε σε όλους μας και διακανονίζοντας το δάνειο του.
Δεν το έκανε πριν παρότι είχε την δυνατότητα; Πρέπει να χάσει το σπίτι για λόγους δικαιοσύνης. Μπορεί κάλλιστα να νοικιάσει ένα σπίτι και να ζει εκεί. Αδιαφόρησε για τους υπόλοιπους ανθρώπους που τώρα του πληρώνουν τα λεφτά που δεν έδινε ενώ είχε την δυνατότητα να μειώσει τις ζημιές του κάνοντας τον διακανονισμό και δεν το έκανε.
Τα παραπάνω μπορεί να φαίνονται σκληρά ως απόψεις και διευκρινίζω ότι είναι οι προσωπικές μου απόψεις και όχι οι απόψεις του συνόλου του Δικτύου με τα μέλη του οποίου τα εν λόγω ζητήματα ακόμα τα συζητούμε, αλλά είναι Δίκαιες κατά την άποψη μου και πρακτικές.
Πρώτον εξασφαλίζεται ότι όλοι τελικά θα έχουν ένα κεραμίδι πάνω από το κεφάλι τους.
Δεύτερον εξασφαλίζεται ότι κανείς δεν θα κάνει περιουσία με πονηριές ή αδιαφορία στις πλάτες των συμπολιτών του.
Τρίτον, αναδεικνύεται επιτέλους το ζήτημα της προσωπικής ευθύνης του καθενός για τις προσωπικές του επιλογές.
Τέταρτον, όσοι προσπάθησαν και ήρθαν σε έναν διακανονισμό με την Τράπεζα θα έχουν ως όφελος το σπίτι που θα παραμείνει στην κατοχή του και θα μπορούν να το μεταβιβάσουν, παρότι ζημίωσαν και αυτοί το κοινωνικό σύνολο, αλλά είχαν όλη την καλή πρόθεση να μην ζημιώσουν κανέναν και είναι τη πράξη ηθικοί άνθρωποι απλά στάθηκαν άτυχοι και αυτό η κοινωνία πρέπει να το αγκαλιάσει. Κάθε περίπτωση λοιπόν πρέπει να μελετηθεί ΞΕΧΩΡΙΣΤΑ. Κάθε ένας φέρει την δική του και διαφορετική ευθύνη και το Κράτος πρέπει να μην συνεχίσει να κάνει «αυτό που θέλουν οι πολλοί και φανατικοί» (που είναι οι κακοπληρωτές κυρίως) και να κάνει το ΔΙΚΑΙΟ. Ακόμα και αν οι υπόλοιποι δεν έχουν καταλάβει ότι τελικά αυτοί πληρώνουν τους κακοπληρωτές κάθε φορά που η κυβέρνηση τους κλείνει το μάτι.
Πολύ αμφιβάλλω βέβαια ότι η κυβέρνηση έχει αντίληψη περί Δικαίου. Μάλλον θα κρίνει ότι αυτοί πράγματι είναι οι ψηφοφόροι της και για αυτό καθυστερεί να πάρει τις απαραίτητες αποφάσεις, αν και δεν μπορεί πλέον να κάνει αλλιώς. Και επάνω στην μανία τους να κρατήσουν τα σπίτια τους, πολλοί ψήφισαν την εν λόγω κυβέρνηση ζημιώνοντας μας και με άλλους τρόπους δηλαδή. Αλλά αυτό είναι άλλο θέμα από μόνο του.
ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ ΠΥΡΦΟΡΟΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου