«Το χέρι υπέγραψε συνθήκη, γέννησε πυρετό,
θέρισε η πείνα κι έπεσε ακρίδα
μέγα το χέρι που έχει τόση εξουσία
στον άνθρωπο, με τ’ όνομα του ορνιθοσκαλισμένο».
Ντύλαν Τόμας, Το χέρι που υπέγραψε
Στις 8 Ιουλίου, το Ευρωκοινοβούλιο με 432 ψήφους υπέρ, 241 κατά και 32 αποχές, ενέκρινε ψήφισμα με το οποίο προετοιμάζεται το έδαφος για την υπογραφή συνθήκης ελεύθερου εμπορίου ανάμεσα στην ΕΕ και τις ΗΠΑ με την επωνυμία «Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων» (TTIP).[i] Πρόκειται για ένα αποφασιστικό βήμα προς την ολοκλήρωση αυτού που ο Κ. Πολάνυι αποκαλούσε «μεγάλο μετασχηματισμό» της καπιταλιστικής κοινωνίας. Δηλαδή, την ολοκλήρωση της ιστορικής διαδικασίας που αποβλέπει στην πλήρη αγοραιοποίηση της κοινωνικής ολότητας και την υπαγωγή όλων των πτυχών του οργανωμένου κοινωνικού βίου στην δικτατορική κυριαρχία του κεφαλαίου, μέσω της κατάργησης των συλλογικών ελέγχων που οι κολεκτιβιστικές τάσεις είχαν επιβάλλει προκειμένου να προστατευτούν τα ασθενέστερα στρώματα από τις καταστροφικές συνέπειες της οικονομίας της αγοράς.[ii]
Πέρα ωστόσο από την αρνητική όψη της άρσης των κοινωνικών ελέγχων, η διαδικασία αγοραιοποίησης έχει και «θετικό», δηλαδή......
... ενεργητικό, περιεχόμενο το οποίο θα μπορούσαμε, κάπως σχηματικά, να το συνοψίσουμε ως εξής: σε ανθρωπολογικό επίπεδο, συνεπάγεται την εξύψωση της άντλησης οικονομικής ωφέλειας σαν μοναδικού ορθολογικού κινήτρου για την ανθρώπινη συμπεριφορά (homoeconomicus). Η άτυπη τάση προς την ψυχρή οικονομίστικη λογική που ανέκαθεν συνιστούσε χαρακτηριστικό του τρόπου σκέψης και της ψυχοσύνθεσης του ανθρωπολογικού τύπου του μπουρζουά, και που η ιστορική αστική τάξη πάσχιζε να συγκαλύψει μέσω της λογοτεχνίας, της τυπολατρικής ηθικής και της ψεύτικης θρησκευτικής ευλάβειας της, τείνει στην νεοφιλελεύθερη νεωτερικότητα να προσλάβει διαστάσεις κανονιστικής αρχής της ορθολογικότητας, μιας οικουμενικής αλήθειας που είναι αυθύπαρκτη στην «φύση» του ανθρώπου και ως τέτοια οφείλει να καθρεφτίζεται στα συστήματα αξιών και στις πολιτισμικές πεποιθήσεις που αναπαράγονται από τους θεσμούς κοινωνικοποίησης του κυρίαρχου κοινωνικού παραδείγματος (π.χ. σχολεία, παν/μια, ΜΜΕ).
Η μετεξέλιξη αυτή βρίσκει έκφραση και στο πνεύμα οργάνωσης της ετερόνομης κοινωνικής ολότητας που αναγνωρίζει την αρχή της κερδοφορίας σαν την μοναδική ορθολογική αρχή γύρω από την οποία θα πρέπει να οργανωθεί η συλλογική ύπαρξη της κοινωνίας. Η τάση για ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας και για εμπορευματοποίηση του συνόλου των κοινωνικών αγαθών μέσω της μαζικής εξαγοράς τους από έναν πανίσχυρο και υπερδιογκωμένο ιδιωτικό τομέα δεν είναι παρά η λογική προέκταση του σκεπτικού που αναφέραμε προηγουμένως. Η εξυπηρέτηση του στενού εγωιστικού συμφέροντος και η επιδίωξη της ατομικής κερδοφορίας, εκλαμβάνονται σαν οι μοναδικοί παράγοντες που μπορούν να διασφαλίσουν την ομαλή διεκπεραίωση των ζωτικών κοινωνικών λειτουργιών.
Σύμφωνα με αυτό το πνεύμα, ακόμη και η παροχή και κατανάλωση νερού και ηλεκτρικού ρεύματος, η εξόρυξη στρατηγικής σημασίας πρώτων υλών, ή η αποκομιδή σκουπιδιών, είναι λειτουργίες που θα πρέπει να περιέλθουν στον έλεγχο της αγοράς προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι οι λειτουργίες αυτές θα εξακολουθήσουν να επιτελούνται σωστά και με την μέγιστη οικονομική παραγωγικότητα και αποτελεσματικότητα.Τέλος, ερχόμαστε στην καθολική υποκατάσταση των οργανικών κι αδιαμεσολάβητων κοινωνικών σχέσεων από απρόσωπες νομικές σχέσεις που τελούν υπό την αιγίδα του Κράτους και στην αποθέωση του χρήματος ως μοναδικού μέσου για την ικανοποίηση των ανθρώπινων αναγκών κι επιθυμιών.
Η TTIP προβλέπει την πλήρη απορρύθμιση της ευρωπαϊκής αγοράς σε όλους τους τομείς, στα πρότυπα του αχαλίνωτου καπιταλισμού που κυριαρχεί στις ΗΠΑ. Θα πούμε μόνο ένα παράδειγμα ως προς το τι μπορεί να συνεπάγεται αυτή η διαδικασία για τα ετεροκαθοριζόμενα στρώματα. Στην Ευρώπη υπάρχουν 1.200 ουσίες που απαγορεύεται να χρησιμοποιηθούν στην παρασκευή καλλυντικών, επειδή οι ουσίες αυτές απέτυχαν να περάσουν τα εργαστηριακά τεστ στα οποία υποβλήθηκαν για να αποδειχτεί ότι δεν είναι ζημιογόνες για την υγεία των καταναλωτών.
Από την άλλη, στις ΗΠΑ οι ουσίες που απαγορεύονται φτάνουν με το ζόρι τις… 12. Αυτό συμβαίνει διότι ενώ στην Ευρώπη το προϊόν πρέπει πρώτα να αποδειχτεί ότι πληρεί τις προδιαγραφές για την προστασία της δημόσιας υγείας και μετά να κυκλοφορήσει στην αγορά, στις ΗΠΑ η νομοθεσία προβλέπει ότι το προϊόν θεωρείται αβλαβές μέχρι αποδείξεως του εναντίου! Δηλαδή, αν κάποιος πελάτης δεν υποβάλλει επίσημο παράπονο το οποίο θα πρέπει να είναι και σε θέση να το αποδείξει, οι εταιρείες θεωρείται ότι φέρουν την ευθύνη για την ποιότητα των εμπορευμάτων που λανσάρουν στην αγορά και επαφίεται αποκλειστικά σε αυτές να συμπεριφερθούν «ηθικά». Και φυσικά ο καταναλωτής θα πρέπει μετά να καταθέσει μήνυση και να κοντραριστεί δικαστικά με την τάδε ή δείνα εταιρεία, με ότι αυτό συνεπάγεται για την πελώρια ανισότητα των μέσων που έχει στη διάθεση του ο μέσος ιδιώτης και ένας εταιρικός κολοσσός που εμπλέκονται σε δικαστική διαμάχη.
Πρόκειται για μια άλλη έκφανση της κυρίαρχης συστημικής ιδεολογίας, σύμφωνα με την οποία η σύμβαση που υπογράφεται ανάμεσα σε έναν εργαζόμενο και έναν εταιρικό κολοσσό συνάπτεται «ελεύθερα» κι εθελοντικά από δύο «ισότιμα» μέρη. Αυτή η λογική της ίσης αντιμετώπισης από τον αστικό νόμο επιστρατεύτηκε στις αρχές του αιώνα για να κηρύξει παράνομες τις πρώτες μαζικές απεργίες εργατών στις ΗΠΑ, αφού σύμφωνα με το σκεπτικό των πολιτικών και δικαστικών ελίτ, ήταν οι εργάτες αυτοί που χρησιμοποιούσαν αθέμιτα μέσα εξαναγκασμού κατά της επιχείρησης, συνασπιζόμενοι εναντίον της σε ένα κοινό απεργιακό μέτωπο.[iii]
Κατόπιν τούτου, οι δυνάμεις καταστολής του Κράτους καλούνταν από τους «πληγέντες» εκατομμυριούχους για να επέμβουν δυναμικά και να συντρίψουν τις κινητοποιήσεις χρησιμοποιώντας, δολοφονική πολλές φορές, βία και λειτουργώντας απροκάλυπτα και χωρίς περιστροφές σαν νόμιμοι μπράβοι των οικονομικών ελίτ.Δεν τίθετο θέμα ταξικής μεροληψίας, δεδομένου ότι οι προλετάριοι ήταν εκείνοι που είχαν παραβιάσει και καταπατήσει τις διατάξεις του, ιερού για την αρπακτική μπουρζουαζία, δικαίου των συμβάσεων. Στην περίοδο της νεοφιλελεύθερης νεωτερικότητας, βλέπουμε ότι αυτή η εξουσιαστική νοοτροπία και οι ανορθολογικές αντιλήψεις επιστρέφουν ξανά, ισχυρότερες από πριν.
Άλλωστε, δεν έχει περάσει πολύς καιρός από την σφαγή των απεργών ανθρακωρύχων στο Κέιπ Τάουν,[iv] ενώ μόλις πρόσφατα αποκαλύφτηκε ότι ο πολυεθνικός κολοσσός της Walmart στρατολόγησε τις κρατικές υπηρεσίες ασφαλείας των ΗΠΑ (FBI) σε μια προσπάθεια να καταστείλει στην γέννηση του το κίνημα που ξέσπασε ανάμεσα στους 1,3 εκατομμύρια ανοργάνωτους εργαζόμενους της επιχείρησης υπέρ της ένταξης τους σε εργατικές ενώσεις.[v] Κατά τα άλλα, η ζοφερή πραγματικότητα της ανισοκατανομής της δύναμης και της ιεραρχικής ταξικής δομής της ετερόνομης καπιταλιστικής κοινωνίας συγκαλύπτεται επιμελώς κάτω από τον μύθο μιας χιμαιρικής τυπικής ισονομίας και μιας ψευδεπίγραφης ατομικής ελευθερίας.
Μια παρόμοια χαλάρωση των προστατευτικών διατάξεων προβλέπεται από την TTIP και στον τομέα των επεξεργασμένων τροφίμων, όπου οι μεγάλες πολυεθνικές που δραστηριοποιούνται στο κομμάτι των agro-business θα έχουν επιτέλους την ευκαιρία να κατακλύσουν την ευρωπαϊκή αγορά με μεταλλαγμένα διατροφικά προϊόντα. Μάλιστα, καμία σημασία δεν θα έχει αν τα επίμαχα προϊόντα θα υποχρεωθούν να φέρουν ειδική προειδοποιητική ετικέτα που θα εφιστά την προσοχή του καταναλωτή στο γεγονός ότι περιέχουν γενετικά τροποποιημένες ουσίες.
Όπως και σε άλλα πράγματα, η θρυλούμενη ελευθερία της ατομικής επιλογής του καταναλωτή στην οικονομία της αγοράς δεν είναι παρά ένας ιδεολογικός μύθος. Καταρχάς, η επιλογή αυτή προσκρούει στα πολύ πραγματικά όρια του χρήματος που ο κάθε άνθρωπος έχει στην κατοχή του προκειμένου να μπορέσει να ικανοποιήσει τις όποιες ανάγκες και επιθυμίες του. Με την σειρά της, η αγοραστική δύναμη επιδρά πάνω στον μηχανισμό των τιμών, ο οποίος, παρ’ όλο που κατά μια έννοια λειτουργεί ως εργαλείο ροής πληροφοριών από τον καταναλωτή προς τον παραγωγό, ταυτόχρονα επιδρά και ο ίδιος στη διαθεσιμότητα ενός προϊόντος μέσω της αύξησης της τιμής.
Το αποτέλεσμα είναι ότι καταγράφοντας αύξηση της ζήτησης, στην πραγματικότητα περιορίζει την ικανοποίηση της καταγεγραμμένης ανάγκης στη βάση κριτηρίων οικονομικής δύναμης, δηλαδή στα οικονομικά ισχυρά στρώματα της κοινωνίας.Έτσι, ενώ στο πλαίσιο της οικονομίας της αγοράς έχουμε ίσως μια αντικειμενική καταγραφή των προτιμήσεων του καταναλωτή μέσω των τιμολογιακών διακυμάνσεων, δεν έχουμε όμως ικανοποιητική και δίκαιη κατανομή των αγαθών, αφού μόνο οι εύπορες τάξεις μπορούν να καταναλώνουν και να ικανοποιούν τις ανάγκες τους για αγαθά που παρουσιάζουν αυξημένη ζήτηση.
Έτσι, φτάνουμε σε ένα ανορθολογικό σύστημα παραγωγής και κατανομής των αγαθών, στο πλαίσιο του οποίου όσο πιο μεγάλη είναι η ανάγκη της κοινωνίας για ένα συγκεκριμένο προϊόν, τόσο πιο περιορισμένα τα μέσα που έχει στη διάθεση της για να την ικανοποιήσει! Από εκεί και πέρα, οι μεγάλες εταιρείες agro-business, εξαιτίας των οικονομιών κλίμακας που είναι σε θέση να πετυχαίνουν και χάρη στην πρόσβαση που διαθέτουν στα πιο εξελιγμένα τεχνολογικά μέσα, έχουν την δυνατότητα να πουλούν ελκυστικότερο προϊόν σε τιμές που είναι περισσότερο προσιτές από αυτές των ανταγωνιστών τους.
Έτσι, είναι ζήτημα χρόνου τα ακριβότερα και σπανιότερα βιολογικά προϊόντα να εξαφανιστούν από την ευρωπαϊκή αγορά, εκτός αν οι ευρωπαίοι καταναλωτές, των οποίων η αγοραστική δύναμη ολοένα και μειώνεται, αποφασίσουν για κάποιον ανεξήγητο λόγο, να δράσουν όλοι μαζί ανορθολογικά, από την άποψη μιας αναγκαίας ανάλυσης κόστους-οφέλους που υποχρεωτικά ρυθμίζει την ικανοποίηση των αναγκών σε μια αγοραία οικονομία, και να αγοράζουν ακριβότερα προϊόντα την στιγμή που το εισόδημα τους μειώνεται.
Το πολύ, πολύ τα βιολογικά προϊόντα να μετατραπούν σε είδος πολυτελούς κατανάλωσης διαθέσιμα μόνο για τα προνομιούχα κοινωνικά στρώματα, πράγμα που έχει ήδη αρχίσει να συμβαίνει σε κάποιο βαθμό. Γίνεται αντιληπτό, ότι τα πέραν του Ατλαντικού σκουπίδια θα ενσκήψουν σαν γάγγραινα πάνω στους ανυποψίαστους ευρωπαίους, κυριεύοντας τις αγορές και θέτοντας τις επικρατούσες τάσεις ως προς το πρότυπο της παραγωγής και την κατανάλωσης. Ήδη, σύμφωνα με τα διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία, στις ΗΠΑ «το 70% όλων των επεξεργασμένων τροφίμων που πωλούνται στα αμερικανικά σούπερ μάρκετ περιέχουν πλέον γενετικά τροποποιημένα συστατικά».[vi]
Αυτή η ζοφερή πρόγνωση περί των συστημικών τάσεων που δρουν «αντικειμενικά» ευνοώντας τις οικονομίες κλίμακας, βασίζεται κατά ένα μέρος στην άδοξη κατάληξη που είχε ο νόμος για το 35ώρο στην Γαλλία. Ο «προοδευτικός» νόμος που είχε ψηφιστεί από την κυβέρνηση Σοσιαλιστών – Πρασίνων το 2000, ουδέποτε καταργήθηκε επίσημα από την εθνοσυνέλευση. Ωστόσο, συμπληρώθηκε το 2004 (κεντροδεξιά κυβέρνηση Ραφαρέν) από μια καινούρια νομοθετική διάταξη η οποία αύξανε υπέρογκα τις εργατοώρες των υπερωριών κι επέτρεπε την «ευέλικτη», κατά περίπτωση εφαρμογή του επτάωρου, ανάλογα με τις προτιμήσεις του εργοδότη και την ατομική αξιολόγηση των παραγωγικών αναγκών της επιχείρησης του.
Λίαν συντόμως, τα αφεντικά που έκαναν εθελοντική χρήση αυτής της νομοθετικής ρύθμισης, μπόρεσαν να κατοχυρώσουν ότι οι επιχειρήσεις τους θα λειτουργούσαν με παρατεταμένο ωράριο χωρίς να είναι υποχρεωμένοι να προβούν σε αντίστοιχη αύξηση δαπανών ως προς την μισθοδοσία. Με αυτόν τον τρόπο, εξασφάλισαν το στρατηγικό πλεονέκτημα απέναντι στους ανταγωνιστές τους. Όσοι θέλησαν να μείνουν πιστοί στην εφαρμογή του επτάωρου τέθηκαν μπροστά στο δίλημμα είτε να υποκύψουν στον ανταγωνισμό και να αφανιστούν, είτε να ακολουθήσουν την ίδια τακτική κατάργησης στην πράξη του επταώρου προκειμένου να καταστήσουν τις επιχειρήσεις τους εκ νέου ανταγωνιστικές. Η τάση γενικεύτηκε και ο νόμος περιέπεσε σε αχρηστία, σε σημείο που να έχει υποστεί απανωτές αναθεωρήσεις προς το χειρότερο από το γαλλικό κοινοβούλιο και πλέον να έχει καταστεί ως επί το πλείστον συμβολικός.[vii]
Τέλος, ένα ακόμη τερατούργημα που προβλέπεται να θεσπιστεί από την TTIP είναι ο λεγόμενος Μηχανισμός Επίλυσης Διαφορών μεταξύ Επενδυτών και Κρατών (Investor-State Dispute Settlements). Η θεσμοποίηση ενός μηχανισμού διαιτησίας ανάμεσα σε κράτη και επενδυτές υποδηλώνει πως στα μάτια των υπερεθνικών κέντρων πολιτικής και οικονομικής εξουσίας, η ανάγκη της προστασίας του δημόσιου συμφέροντος, ουδόλως υπερτερεί της ανάγκης για την προστασία της κερδοφορίας των πολυεθνικών.
Θα λέγαμε πως, οδηγώντας την νεοφιλελεύθερη αντίληψη στην λογική της κατάληξη, οι τεχνοκράτες που εμπνεύστηκαν το θεσμικό πλαίσιο της TTIP καταλήγουν ότι είναι πρακτικά αδύνατο να γίνει διάκριση ανάμεσα στα εταιρικά συμφέροντα από την μία, και το συμφέρον του κοινωνικού «συνόλου» από την άλλη, μιας και οι επιχειρήσεις, και ειδικότερα οι πολυεθνικές, είναι οι κατεξοχήν φορείς της οικονομικής ανάπτυξης στο σύστημα της διεθνοποιημένης οικονομίας της αγοράς, οι οικονομικές ατμομηχανές της δημιουργίας πλούτου και θέσεων εργασίας.
Αυτή η εγγενής, αντικειμενική τάση του συστήματος κατοχυρώνεται νομικά από τον μηχανισμό ISDS, ο οποίος αναγνωρίζει εξορισμού ότι η διαφύλαξη των συμφερόντων των «επενδυτών» είναι εξίσου σημαντική με την προάσπιση της κοινωνίας από μονομερείς ενέργειες παραγόντων που συγκεντρώνουν στα χέρια τους τεράστια οικονομική δύναμη. Έτσι, σε μια πλήρη αντιστροφή της επικρατούσας άποψης της σοσιαλδημοκρατικής περιόδου, αντί να αναγνωρίζεται ρητά το δικαίωμα της κοινωνίας να αυτοπροστατεύεται ως συλλογικό σώμα από τις ατομοκεντρικές εγωιστικές μηχανορραφίες των μεμονωμένων καπιταλιστών που αποβλέπουν μόνο στην μεγιστοποίηση του προσωπικού τους κέρδους, αντίθετα αναγνωρίζεται το δικαίωμα του κάθε καπιταλιστή αετονύχη να διεκδικήσει αποζημίωση από μια κυβέρνηση σε περίπτωση που θεωρήσει ότι τα συμφέροντα του ζημιώθηκαν από τις ενέργειες της.
Ήδη κάποια παράσιτα του διεθνοποιημένου καπιταλισμού έχουν σπεύσει να κάνουν χρήση αυτή της διασταλτικής ερμηνείας του δικαίου, όπως η σουηδική πολυεθνική Vatenfall. Η εν λόγω εταιρεία υπέβαλε μήνυση κατά της γερμανικής κυβέρνησης απαιτώντας αποζημίωση έξι δισεκατομμυρίων ευρώ, επειδή μετά το πυρηνικό ατύχημα στην Φουκουσίμα, η κυβέρνηση διέταξε το κλείσιμο των πυρηνικών μονάδων παραγωγής ενέργειας στο Κρούμελ και στο Μπρουνσμπούτελ στις οποίες η Vatenfall είχε επενδύσει χρήματα.[viii]
Δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς, ότι με τα όργανα διαιτησίας που συγκροτούνται στο υπερεθνικό επίπεδο να αποφαίνονται μαζικά υπέρ των εταιρειών, ακόμη και η ανάγκη απεμπλοκής από οικολογικά καταστροφικές πηγές ενέργειας όπως η πυρηνική, θα καταστεί οικονομικά ασύμφορη για τα μεμονωμένα κράτη και κατ’ επέκταση για τους υπηκόους τους που συνιστούν την φορολογική τους βάση. Στην περίπτωση αυτή, θα έχουμε να διαλέξουμε ανάμεσα στην επιταχυνόμενη οικολογική καταστροφή που απειλεί να καταστήσει τον πλανήτη μη-βιώσιμο στο όχι πολύ μακρινό μέλλον, ή στην οικονομική καταστροφή των προλετάριων μέσω της υπερχρέωσης των μεμονωμένων κρατών.
Σε κάθε περίπτωση, τα όπλα μαζικής καταστροφής που οι ελίτ κρατούν στα χέρια τους για να μας εκβιάζουν φαίνεται να πολλαπλασιάζονται, ενώ οι ταξικές άμυνες της κοινωνίας φαίνεται ολοένα ότι εξασθενούν.
[ii] Κ. Πολάνυι, Ο μεγάλος μετασχηματισμός (Νησίδες).
[iii] «Εκείνη την εποχή ιδρύονται τα πρώτα εργατικά σωματεία […]. Τα δικαστήρια αποφάνθηκαν ότι τα σωματεία ήταν συνωμοτικές οργανώσεις που είχαν σκοπό την παρεμπόδιση του εμπορίου και τα κήρυξαν παράνομα. Ένας δικαστής της Νέας Υόρκης επέβαλε πρόστιμο στα εικοσί πέντε μέλη μιας Ένωσης Εμποροραφτών, δηλώνοντας: ‘Σ’ αυτή την προνομιακή χώρα, η οποία διαθέτει νόμους και ελευθερία, ο δρόμος της προόδου είναι ανοικτός σε όλους… Κάθε Αμερικανός γνωρίζει ή θα έπρεπε να γνωρίζει ότι ο νόμος είναι ο καλύτερος του φίλος και ότι δεν έχει ανάγκη από τεχνητές μορφές προστασίας’ […]». Στο H. Zinn, Ιστορία του λαού των Ηνωμένων Πολιτειών (Αιώρα), σελ. 250.
[iv] Marikana mine shootings revive bitter days of Soweto and Sharpeville,http://www.theguardian.com/world/2012/sep/07/marikana-mine-shootings-revive-soweto.
[v] Walmart Recruited FBI and Lockheed Intelligence Unit for Surveillance of Employee Union Activity,http://www.allgov.com/news/controversies/walmart-recruited-fbi-and-lockheed-intelligence-unit-for-surveillance-of-employee-union-activity-151127?news=857944.
[vi] TTIP/TPP: Ζήτω η παντοκρατορία των πολυεθνικών!, Άπατρις, Οκτώβριος – Νοέμβριος 2015.
[vii] In France, New Review of 35-Hour Workweek,http://www.nytimes.com/2014/11/27/business/international/france-has-second-thoughts-on-its-35-hour-workweek.html?_r=0.
[viii] Vatenfall sues Germany over phase-out policy, http://www.world-nuclear-news.org/C-Vattenfall-sues-Germany-over-phase-out-policy-16101401.html.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου