Οι προχθεσινές δηλώσεις του Τσακαλώτου δεν αφήνουν περιθώρια αμφιβολίας ότι το μέγαρο Μαξίμου ψάχνει έναν τρόπο για να ολοκληρωθεί η αξιολόγηση, χωρίς να καταρρακωθεί πολιτικά.
Το χάσμα, ωστόσο, παραμένει προς το παρόν αγεφύρωτο.
Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή.
Το πρόσθετο πακέτο των 3,6 δισ. μπήκε στο τραπέζι, επειδή το Ταμείο εκτιμά πως τα μέτρα που έχουν ήδη συμφωνηθεί δεν θα αποδώσουν όσα πρέπει για να εξασφαλισθεί από το 2018 και στα επόμενα χρόνια το συμφωνηθέν πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ (περίπου 6,3 δισ.).
Εκτιμά πως θα οδηγήσουν σε πρωτογενές πλεόνασμα 1,5% και γι’ αυτό απαιτούνται πρόσθετα μέτρα 2% (3,6 δισ.).
Σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες, ήταν ο Σόιμπλε που στις διαπραγματεύσεις μεταξύ ΔΝΤ και Ευρωζώνης στην Ουάσιγκτον πριν 10 ημέρες πρότεινε τη φόρμουλα “υπό αίρεση”.
Δηλαδή, .....
....τα πρόσθετα μέτρα που απαιτεί το Ταμείο να νομοθετηθούν από τώρα, αλλά να εφαρμοσθούν όταν προκύψουν αποκλίσεις και στο βαθμό που χρειάζεται για να καλυφθούν αυτές οι αποκλίσεις.
Κοινοτική πηγή υποστηρίζει πως η πρόταση του Γερμανού υπουργού Οικονομικών έγινε κατόπιν παρασκηνιακής συνεννόησής του με τη Λαγκάρντ και χωρίς να έχει ενημερωθεί η Κομισιόν, η οποία αιφνιδιάσθηκε.
Κατόπιν αυτού –σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες– ο Γιούνκερ είπε στον Τσίπρα ότι εάν έκλεινε τη διαπραγμάτευση για το πακέτο των 5,4 δισ. (προβλέπεται από το 3ο Μνημόνιο) θα υποστήριζε τη θέση της Αθήνας ότι τα “υπό αίρεση” μέτρα 3,6 δισ. δεν είναι αναγκαία. Αυτός είναι ο λόγος που το μέγαρο Μαξίμου έδωσε εντολή στους υπουργούς που διαπραγματεύονται με το Κουαρτέτο να βρουν άμεσα συμβιβαστικές λύσεις.
Πράγματι, λόγω της πρωθυπουργικής εντολής, οι διαφορές γεφυρώθηκαν κατά κανόνα περισσότερο με ελληνικές υποχωρήσεις. Οι εκκρεμότητες που έχουν απομείνει είναι ελάχιστες και αναμένεται να κλείσουν γρήγορα. Με άλλα λόγια, η Ελλάδα έχει ουσιαστικά εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της (με βάση το 3ο Μνημόνιο) για την ολοκλήρωση της αξιολόγησης.
Ο Γιούνκερ τήρησε την υπόσχεσή του. Δήλωσε πως η Κομισιόν δεν θεωρεί πως απαιτούνται πρόσθετα μέτρα, έστω και “υπό αίρεση” και πως τα στοιχεία της Eurostat για το 2015 επιβεβαίωσαν τις δικές της εκτιμήσεις. Υπογράμμισε ότι η συζήτηση για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους πρέπει να ξεκινήσει τώρα και να ολοκληρωθεί σύντομα. Υποστήριξε, επίσης, ότι η συμμετοχή του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα είναι χρήσιμη, αλλά όχι αυτοσκοπός. Και για να μην αφήσει αμφιβολίες, προσέθεσε πως δεν πρέπει να ικανοποιηθούν πάση θυσία οι απαιτήσεις του Ταμείου. Κατέληξε με την έκκληση ότι πρέπει «να δοθεί χρόνος και χώρος στην Ελλάδα».
Η ξεκάθαρη δημόσια θέση του Γιούνκερ, όμως, δεν φαίνεται να μέτρησε. Ούτε απέδωσε καρπούς η “τηλεφωνική διπλωματία”, με την οποία ο Τσίπρας προσπάθησε να αποφύγει το πικρό ποτήρι των “υπό αίρεση” μέτρων. Η επίκληση των στοιχείων της Eurostat δεν κατάφερε να αλλάξει ούτε στο ελάχιστο τη συμφωνία που είχε επιτευχθεί μεταξύ του ευρωιερατείου και του Ταμείου στην Ουάσιγκτον.
Αυτό τουλάχιστον αποδεικνύει η απόφαση του Eurogroup. Υπενθυμίζουμε πως η Eurostat επιβεβαίωσε ότι το 2015 προέκυψε πρωτογενές πλεόνασμα 0.6% του ΑΕΠ, ενώ ο στόχος του Μνημονίου ήταν έλλειμμα 0,25%. Η δε πρόβλεψη του ΔΝΤ ήταν έλλειμμα 0,6%. Για μία ακόμα φορά έπεσε έξω και μάλιστα κατά 2,5 δισ.
Όλα τα παραπάνω διαψεύδουν τη θεωρία πως η διαφωνία ήταν μεταξύ των Ευρωπαίων και του Ταμείου. Στην πραγματικότητα, η ομάδα Σόιμπλε, που κυριαρχεί στο Eurogroup, έχει συμμαχήσει με το δίδυμο Λαγκάρντ-Τόμσεν στο ζήτημα των δημοσιονομικών μέτρων.
Το προχθεσινό Eurogroup κατέγραψε τη ραγδαία πρόοδο που έχει συντελεσθεί στις διαπραγματεύσεις της Αθήνας. Όπως έχουμε προαναφέρει, όμως, το εμπόδιο για την ολοκλήρωση της αξιολόγησης δεν αφορά το πακέτο μέτρων ύψους 5,4 δισ. που προβλέπεται από τη συμφωνία του περασμένου καλοκαιριού. Αφορά τα “υπό αίρεση” μέτρα ύψους 3,6 δισ. που απαιτεί το ΔΝΤ.
Το Σύνταγμα απαγορεύει να νομοθετούνται μέτρα υπό αίρεση. Να εξαρτάται, δηλαδή, «η ισχύς ενός νόμου από ένα μελλοντικό και αβέβαιο γεγονός», όπως χαρακτηριστικά δήλωσε ο Τσακαλώτος. Πρόσθεσε, μάλιστα, πως ο ομόλογός του Σαπέν του είπε πως το ίδιο ισχύει και στη δική του χώρα (Γαλλία).
Ο Έλληνας υπουργός Οικονομικών, ωστόσο, δεν έκλεισε την πόρτα. Αντιθέτως, είπε πως είναι σε «συζήτηση με τους Ευρωπαίους εταίρους για να βρεθεί ο μηχανισμός δέσμευσης… Βεβαίως υπάρχουν πολλές ιδέες για το πώς μπορεί να γίνει αυτό… Σε όποια λύση και να καταλήξουμε, μέσα στις επόμενες ημέρες, θα πρέπει να είναι αξιόπιστη: προς τους πιστωτές για να ξέρουν ότι θα επιτύχουμε το πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ. Προς τους επενδυτές ώστε να νιώθουν ασφάλεια ότι το πρόγραμμα είναι σε τροχιά. Και, βέβαια, απέναντι στους Έλληνες πολίτες ώστε οι πολιτικές και οικονομικές πλευρές να είναι ευθυγραμμισμένες με τη συμφωνία του καλοκαιριού».
Το δεύτερο σημαντικό σημείο των δηλώσεων Τσακαλώτου είναι ότι «όποια λύση και αν επιλεγεί θα συζητηθεί παράλληλα με το θέμα του χρέους».
Ο Ντάισελμπλουμ, ωστόσο, είπε ότι η νομοθέτηση των “υπό αίρεση μέτρων” είναι προϋπόθεση για την έναρξη μίας σοβαρής συζήτησης με αντικείμενο τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους.
Διευκρίνισε, μάλιστα, ότι η συζήτηση αυτή θα αρχίσει στη σύνοδο του Eurogroup που θα εγκρίνει και το πακέτο των 5,4 δισ. και τα “υπό αίρεση” μέτρα των 3,6 δισ., ώστε να κλείσει η αξιολόγηση. Εάν όλα είναι έτοιμα, η έκτακτη σύνοδος αυτή θα πραγματοποιηθεί τη Μεγάλη Πέμπτη.
Αξίζει να υπογραμμίσουμε πως είναι διαφορετικό η συζήτηση να αφορά το είδος της αναδιάρθρωσης και διαφορετικό να αφορά την εξέταση της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους. Το πρώτο θεωρεί δεδομένο πως το χρέος δεν είναι βιώσιμο και ως εκ τούτου χρήζει ελάφρυνσης. Το δεύτερο το θέτει ως ερώτημα.
Η σχετική δήλωση της Λαγκάρντ ξεκαθαρίζει περισσότερα την εικόνα. Είπε ότι στη σύνοδο που θα ολοκληρώσει την αξιολόγηση θα αρχίσει και η συζήτηση για την αναδιάρθρωση. Για να οριστικοποιηθούν οι αποφάσεις μπορεί να χρειασθούν και μήνες.
Διευκρίνισε, όμως, πως οι διαπραγματεύσεις για το περιεχόμενο της αναδιάρθρωσης θα κινούνται στο πλαίσιο των δεσμεύσεων που θα αναληφθούν στη σύνοδο που θα κλείσει την αξιολόγηση. Κατά το ΔΝΤ, η εφαρμογή των μέτρων και η αναδιάρθρωση του χρέους είναι πακέτο.
Στο σημείο αυτό είναι χρήσιμο να αναφέρουμε πως πριν τη σύνοδο του Eurogroup, η θέση της Αθήνας ήταν διαφορετική. Δήλωνε πως είναι διατεθειμένη να συζητήσει το πώς θα αντιμετωπισθούν ενδεχόμενες αποκλίσεις όσον αφορά την παραγωγή πρωτογενούς πλεονάσματος 3,5%.
Τη συζήτηση αυτή, όμως, ήταν διατεθειμένη να την κάνει μόνο εάν έκλεινε τώρα η αξιολόγηση με βάση τα προβλεπόμενα από το 3ο Μνημόνιο και εάν αμέσως μετά άρχιζε η διαπραγμάτευση για την ελάφρυνση του χρέους.
Όπως προκύπτει από τις δηλώσεις του υπουργού Οικονομικών, οι προϋποθέσεις που είχε θέσει η κυβέρνηση στην πορεία εγκαταλείφθηκαν. Σύμφωνα με τον Ντάισελμπλουμ, η απόφαση του Eurogroup προβλέπει το αντίθετο: για να ολοκληρωθεί η αξιολόγηση πρέπει να νομοθετηθούν τα “υπό αίρεση” μέτρα.
Ακόμα και εάν θεωρήσουμε ότι αντί για νομοθέτηση τελικώς βρεθεί ένας κοινά αποδεκτός «μηχανισμός δέσμευσης» (όπως αντιπροτείνει ο Τσακαλώτος), υπάρχει ένα ζήτημα. Ο Ντάισελμπλουμ μίλησε για εξειδικευμένα μέτρα. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να μεσολαβήσουν διαπραγματεύσεις που συνήθως παίρνουν χρόνο.
Για να μην βρεθεί η Ελλάδα με τη θηλιά στον λαιμό, θα πρέπει η διαπραγμάτευση αυτή (και για την εξειδίκευση των “υπό αίρεση” μέτρων και για τον καθορισμό του μηχανισμού που θα τα ενεργοποιεί) να ολοκληρωθεί σε μερικές ημέρες. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως η Αθήνα θα πρέπει κατά κανόνα τη δέσμη μέτρων που έχει ήδη ετοιμάσει το ΔΝΤ.
Ο επικεφαλής του ESM (Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας) επιβεβαίωσε ότι ο οργανισμός του έχει επεξεργασθεί από τεχνικής απόψεως εναλλακτικά σενάρια για την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους. Αυτό σημαίνει πως η προεργασία έχει γίνει και απομένουν οι πολιτικές επιλογές. Δεν σημαίνει, όμως, πως οι αποφάσεις θα ληφθούν άμεσα.
Στους κόλπους του ευρωιερατείου υπάρχουν αντιθέσεις γι’ αυτό το ζήτημα και ως εκ τούτου είναι πιθανόν να προκύψουν εμπλοκές. Επιπροσθέτως, η Αθήνα έχει μετατρέψει την ελάφρυνση του χρέους σε κεντρικό πολιτικό διακύβευμα. Θα παλέψει, λοιπόν, για να εξασφαλίσει μία σημαντική μείωση και όχι απλώς μία επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής. Είναι αμφίβολο, όμως, εάν οι Ευρωπαίοι είναι διατεθειμένοι να της δώσουν μία τέτοια μείωση.
Σ’ αυτό το επίπεδο είναι πιθανόν ο Τσίπρας να βρει σύμμαχο το ΔΝΤ, το οποίο ολοένα και πιο καθαρά θέτει ως όρο την ελάφρυνση για να παραμείνει το Ταμείο στο πρόγραμμα. Η ικανότητα, άλλωστε, παραγωγής πρωτογενούς πλεονάσματος 3,5% από το 2018 και μετά εξαρτάται –μεταξύ των άλλων– και από τον βαθμό ελάφρυνσης του χρέους.
Έτσι όπως εξελίσσονται τα πράγματα και εάν οι σχετικές διαπραγματεύσεις καταλήξουν το επόμενο διάστημα σε συμφωνία, στο 3ο Μνημόνιο θα προστεθεί ένα κρίσιμης σημασίας συμπλήρωμα.
Είναι αναμφισβήτητο ότι η κυβέρνηση Τσίπρα έχει θέσει ως πρώτη προτεραιότητά της την άμεση ολοκλήρωση της αξιολόγησης. Και γι’ αυτό έκανε βήμα πίσω από την αρχική θέση της για τα “υπό αίρεση” μέτρα ύψους 3,6 δισ. Όπως φάνηκε και από τις δηλώσεις Τσακαλώτου, μετά την αποτυχία της “τηλεφωνικής διπλωματίας”, το ζητούμενο πλέον είναι να τηρηθούν τα προσχήματα.
Το πρόβλημα με την απαίτηση των δανειστών να ψηφισθούν άμεσα από τη Βουλή τα “υπό αίρεση” μέτρα δεν είναι μόνο νομικό. Είναι και πολιτικό. Τουλάχιστον μέχρι στιγμής, ένας σημαντικός αριθμός συμπολιτευόμενων βουλευτών εμφανίζεται απρόθυμος να υπερψηφίσει.
Ορισμένοι εξ αυτών, μάλιστα, υποστηρίζουν σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις τους πως εάν αυτό το νομοσχέδιο δεν συγκέντρωνε την απαιτούμενη κοινοβουλευτική πλειοψηφία, ο πρωθυπουργός θα είχε ένα ισχυρό επιχείρημα έναντι των δανειστών.
Το ενδεχόμενο να βάλει πλάτη η αντιπολίτευση δεν μπορεί θεωρητικά να αποκλεισθεί, αλλά οι πρώτες αντιδράσεις από τα κόμματα της αντιπολίτευσης οδηγούν στην αντίθετη εκτίμηση. Από τη στιγμή που ο Μητσοτάκης δεν φαίνεται διατεθειμένος να κινηθεί προς αυτή την κατεύθυνση, θα ήταν αυτοκτονία για τα μικρά κόμματα του ενδιάμεσου χώρου να πράξουν αλλιώς.
Το πρόβλημα, άλλωστε, στον χώρο της συμπολίτευσης δεν είναι ότι αντιδρούν λίγοι βουλευτές. Απρόθυμοι είναι οι περισσότεροι βουλευτές της συμπολίτευσης, έστω και αν η τωρινή απροθυμία τους δεν προδιαγράφει υποχρεωτικά και την τελική στάση τους.
Το κρίσιμο ερώτημα μας το έθεσε βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ: «Τι θα κάνει ο Τσίπρας εάν διαπιστώσει ότι το νέο πακέτο μέτρων, έστω και εν αναμονή, δεν περνάει από τη Βουλή; Θα κάνει πίσω και θα στείλει το μήνυμα στους Ευρωπαίους ότι εάν επιμείνουν στις απαιτήσεις τους θα στήσει κάλπες; Και εάν αυτοί επιμείνουν; Θα τις στήσει; Κάποιοι από εμάς δεν έχουμε πρόβλημα να πάμε στην αντιπολίτευση. Έτσι θα αποφύγουμε και την επιστροφή σε μονοψήφια ποσοστά. Οι σύντροφοι στο Μαξίμου θέλουν την εξουσία, αλλά ίσως υποχρεωθούν να το δουν αλλιώς».
Την ώρα που γράφονται τούτες οι γραμμές, το μόνο που μπορεί να ειπωθεί με βεβαιότητα είναι ότι το μέγαρο Μαξίμου ψάχνει ένα είδος πολιτικού φερετζέ για να μπορέσει να κλείσει την αξιολόγηση.
Στους κόλπους της ηγετικής ομάδας επικρατεί μία μεγάλη αισιοδοξία. Πιστεύουν ότι εάν διαλυθεί το κλίμα αβεβαιότητας που καθηλώνει τα πάντα, η οικονομία θα ανακάμψει εντυπωσιακά τους επόμενους μήνες.
Το ερώτημα για το εάν “υπό αίρεση” μέτρα περνάνε ή όχι από τη Βουλή άρχισε να απασχολεί τον Τσίπρα και το επιτελείο του από την Παρασκευή το μεσημέρι και μετά. Εξ ου και οι αλλεπάλληλες συσκέψεις.
Όπως πάντα “η ελπίδα πεθαίνει τελευταία”, αλλά εν τω μεταξύ ισχύει και η ρήση πως “η λογική της κατηφόρας είναι ο πάτος”.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου