Κυριακή 8 Μαΐου 2016

Η ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ Η ΑΝΑΠΟΦΕΥΚΤΗ ΣΤΡΟΦΗ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΥΡΑΣΙΑ.

Η ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΗΣ “ΠΡΟΔΟΜΕΝΗΣ” ΕΛΛΑΔΑΣ

Ο κρίσιμος Μάιος και το “πούλημα” των Ευρωπαίων

Άρθρο του Μιχάλη Κόκκινου* στο Hellenic Nexus, Απριλίου 2016, για το πώς τα “κλειστά σύνορα”, η έξοδος από Σέγκεν, και πιθανώς την Ευρωζώνη θα οδηγήσει σε στενή σχέση με τη Ρωσία…

Αν το 2015 ήταν μια χρονιά που όλοι θα προτιμούσαμε να ξεχάσουμε, τότε το 2016 ενδέχεται να είναι .....
...εξίσου άσχημο. Τον περασμένο χρόνο βιώσαμε το πολιτικό “θρίλερ” της διαπραγμάτευσης μεταξύ της νεόκοπης κυβέρνησης Τσίπρα και των δανειστών, το οποίο είχε αναμφισβήτητα από όλα: αγωνία, ένταση, δράμα, νίκη, απογοήτευση. 

Η Ελλάδα βρέθηκε τόσο κοντά στην χρεωκοπία όσο ποτέ άλλοτε, κάτι που την ανάγκασε να κάνει “τολμηρές” κινήσεις που μέχρι τότε καμία άλλη κυβέρνηση δεν είχε διανοηθεί.

Αν το προηγούμενο έτος η οικονομική επιβίωση του κράτους ήταν το νούμερο ένα ζήτημα, φέτος έχουμε κληθεί να αντιμετωπίσουμε πέρα από το οικονομικό και το προσφυγικό. Το νέο Μνημόνιο που υπογράφτηκε τον περασμένο Αύγουστο ανάγκασε την κυβέρνηση να μειώσει τις δαπάνες σε κρίσιμους τομείς του κράτους, όπως η υγεία, η παιδεία και η ασφάλεια. Οι “άμυνες” του κράτους έπεσαν για τα καλά και τώρα η Ελλάδα κινδυνεύει να πέσει θύμα του προσφυγικού προβλήματος της Ευρώπης.

Ένας άνευ προηγουμένου όγκος προσφύγων και μεταναστών φτάνουν καθημερινά εδώ και ένα χρόνο στην Ελλάδα από την Τουρκία, ως το πιο βατό πέρασμα για την Ευρώπη. Το μέγεθος των ροών έπιασε απροετοίμαστη την Ευρώπη. Ο φόβος και η ανησυχία κατέκλυσαν γρήγορα όλα τα κράτη της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης. 

Οι προσφυγικές/μεταναστευτικές ροές από καλοδεχούμενο “δώρο” μετατράπηκαν σε πολιτικό πρόβλημα για τις περισσότερες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Μέσα από μία σειρά προσβλητικών για την Ευρωπαϊκή Ιδέα επεισοδίων, ιδανικότερη λύση φάνηκε το χτίσιμο ενός “νοητού” φράχτη γύρω από την Ελλάδα, προκειμένου να αποκλειστούν νέες ροές μέσα από την λεγόμενη Βαλκανική Οδό (Ελλάδα, Σκόπια, Σερβία, Ουγγαρία).

Όλα αυτά την ίδια ώρα που η χώρα μας διαπραγματεύεται τη συνέχιση του προγράμματος διάσωσης με τους “Θεσμούς”. Οι διαπραγματεύσεις όμως με την ΕΕ και το ΔΝΤ έχουν βαλτώσει και η πιθανότητα να οδηγήσουν σε αδιέξοδο είναι μεγάλη. 

Η οικονομική ασφυξία που έχει περιέλθει η Ελλάδα σε συνδυασμό με το κίνδυνο αποπομπής της από την Σένγκεν λόγω προσφυγικού δημιουργούν ένα εκρηκτικό κοινωνικό κοκτέιλ. Η κυβέρνηση προσπαθεί να αντιμετωπίσει τα απόνερα της διαπραγμάτευσης με τους δανειστές, τα οποία έχουν δημιουργήσει μία ολοένα και αυξανόμενη εσωτερική αναταραχή.

Οι περισσότεροι Έλληνες εξακολουθούν – θεωρητικά – να θέλουν να παραμείνουν στην ευρωζώνη, γεγονός που ανάγκασε τον Τσίπρα να αποδεχθεί ένα νέο πρόγραμμα διάσωσης τον Ιούλιο του 2015. Όμως, στην περίπτωση νέων εκλογών, η λαϊκή στήριξη για την παραμονή σε αυτήν, δεν θα έπρεπε να θεωρείται πλέον δεδομένη, ιδιαίτερα από τη στιγμή που η οικονομική ανάκαμψη της Ελλάδας είναι σχεδόν βέβαιο πως θα είναι βραδεία και ασταθής. 

Αυτό που περιπλέκει ακόμα περισσότερο την κατάσταση είναι η υπόσχεση Τσίπρα προς τους πολίτες που τον επανεξέλεξαν πριν λίγους μήνες ότι το νέο Μνημόνιο ήταν απλά μία μικρή τακτική υποχώρηση που αργότερα θα οδηγήσει σε μία σημαντική νίκη, την ελάφρυνση του χρέους. Όμως τα πάντα πλέον φαίνονται τόσο ανοιχτά και ρευστά, που πολύ δύσκολα η κυβέρνηση θα καταφέρει να ελέγξει τα πράγματα σε μία πιθανή κοινωνική αναταραχή.

Οι Ευρωπαίοι δεν είναι οι μόνοι που έχουν αναστατωθεί από την προσφυγική κρίση. Ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας είναι ανήσυχο για τις οικονομικές και πολιτισμικές επιπτώσεις της μαζικής άφιξης προσφύγων και μεταναστών. 

Ανησυχία που θα αποτελεί κυρίαρχο συναίσθημα όλο και περισσότερο, όσο το καλοκαίρι πλησιάζει και οι ροές προσφύγων/μεταναστών λογικά θα αυξάνονται. Οι απειλές της ΕΕ να άρει τη συμμετοχή της Ελλάδας στη Σένγκεν είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα αποδυναμώσουν τη λαϊκή στήριξη προς τη διάσωση. 

Το πρόγραμμα ήδη είναι αμφιλεγόμενο, με το σύνολο των κοινωνικών τάξεων να βρίσκεται απέναντι σε κάθε νέα υποχώρηση (ασφαλιστικό). Ο μήνας-κλειδί θα είναι ο Μάιος, όταν η επίσημη αποβολή από τη Σένγκεν θα μπορούσε να πυροδοτήσει μια πολιτική κρίση στην Ελλάδα, που θα μπορούσε να εκτροχιάσει όχι μόνο τη συνέχεια του προγράμματος διάσωσης, αλλά την ίδια την ευρωπαϊκή πορεία της χώρα.

Επίσημη επίσκεψη στην Ελλάδα θα πραγματοποιήσει ο πρόεδρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας Β.Πούτιν μέχρι τις 15 Ιουνίου. Πιθανότερη περίοδο έλευσης τον Μάιο για να συζητηθούν μείζοντα θέματα με τον Έλληνα πρωθυπουργό Α.Τσίπρα. Το πιο «βαρύ» θέμα προς συζήτηση θα είναι η επαναφορά του South Stream λόγω της επανεμπλοκής της Βουλγαρίας στο εγχείρημα και της ακύρωσης του φιλόδοξου Turkish Stream. 

Ενώ, πολλά λέγονται για την ελληνορωσική αμυντική συνεργασία που εισέρχεται σε νέα φάση μετά την έγκριση από την Βουλή της συμφωνίας-πλαίσιο που είχε υπογράψει η Ελλάδα επί υπουργίας Δ. Αβραμόπουλου. Ακόμη, θα εξεταστεί η συμμετοχή της Ρωσίας στο πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων (ΟΣΕ, ΟΛΘ κα), θέματα τουριστικής συνεργασίας κλπ.

Ο συμβολισμός της επίσκεψης είναι ιδιαίτερα σημαντικός καθώς η Ελλάδα αποτελεί τον θεμέλιο λίθο στους ρωσικούς σχεδιασμούς για την δημιουργία του ορθόδοξου τόξου, που θα ξεκινάει από την Μόσχα και θα καταλήγει στην Λευκωσία. Το “άνοιγμα” προς τη Ρωσία μπορεί να αποδειχτεί πολύ χρήσιμο για την Ελλάδα αν ξεφύγει από τις υπερβολές περί “ξανθού γένους” που θα κατέβει πάνοπλο να μας σώσει από οποιονδήποτε εχθρό. Η νέα γεωπολιτική πραγματικότητα ενδέχεται να καταστήσει την Ελλάδα ένα αναγκαίο στρατηγικό συμπλήρωμα της Ρωσίας τόσο γιατί ελέγχει τον κρίσιμο δίαυλο του Αιγαίου, όσο και ως αντίβαρο της Τουρκίας.

Η Διεθνής Πραγματικότητα

Δεν είναι δύσκολο να αντιληφθεί κανείς ότι η ευρύτερη περιοχή μας βρίσκεται σε μεγάλη κινητικότητα και ανησυχία, μία απλή ανάγνωση των ειδήσεων αρκεί. Από την αναζωπύρωση των συγκρούσεων μεταξύ Ουκρανών και Νεορώσων αποσχιστών, και τη δυναμική εμπλοκή της Ρωσίας στον Συριακό Εμφύλιο, ως την ψυχροπολεμική σύγκρουση Πούτιν-Ερντογάν και την αναμενόμενη γέννηση νέων κρατών στη Μέση Ανατολή (Κουρδιστάν), τα πάντα συγκλίνουν στο ότι το status quo της Ανατολικής Μεσογείου, της Ανατολικής Ευρώπης και των Βαλκανίων πρόκειται σύντομα να αλλάξει.

Με όχημα την καταπολέμηση του Ισλαμικού Χαλιφάτου (ISIS) η Ρωσία φαίνεται πως επανακάμπτει στο διεθνές προσκήνιο μετά τις δυσκολίες που αντιμετώπισε λόγω των κυρώσεων της Δύσης για την προσάρτηση της Κριμαίας. Η εμπλοκή της στη Συρία, εκτός του ότι αποδυνάμωσε το ISIS – και την Αλ Κάιντα (Αλ Νούσρα) – ανάγκασε και τις ΗΠΑ να στραφούν πιο αποτελεσματικά κατά των τζιχαντιστών.Ηνωμένες Πολιτείες και Ρωσία μετά το “Iran Deal” έχουν αναθερμάνει τη σχέση τους με αφορμή τον κοινό αντι-τζιχαντιστικό τους αγώνα. 

Το καθεστώς Άσαντ ισχυροποιήθηκε στη Δυτική Συρία, το ίδιο και οι Κούρδοι στο Βορρά. Ενώ, ο Συριακός Εμφύλιος μετά την αποδυνάμωση του ISIS οδηγείται σε εκτόνωση. Μία λύση που θα περιλαμβάνει τόσο τον Άσαντ όσο και την Συριακή Αντιπολίτευση πρέπει να θεωρείται δεδομένη. Όπως δεδομένη πρέπει να θεωρείτε και η ανεξαρτησία των Κούρδων σε Συρία και Ιράκ με τις “ευλογίες” Μόσχας και Ουάσιγκτον μέσα στους επόμενους μήνες.

Ο νέος ρόλος της Ρωσίας ως “κυνηγός” τζιχαντιστών τής επιτρέπει να επεκτείνει την ισχύ της στην Ανατολική Μεσόγειο και την Ευρύτερη Μέση Ανατολή, συνεχίζοντας από εκεί που είχε σταματήσει πριν την Ουκρανική Διαμάχη. Ήδη από κοινού με την Αίγυπτο ετοιμάζεται να μεταφέρει τον αντι-τζιχαντιστικό της αγώνα στο Σινά και την Λιβύη. 

Η Ρωσία πλέον φαντάζει ως η μόνη διαθέσιμη δύναμη “προστάτης” των χωρών της Ανατολικής Μεσογείου έναντι της αποσταθεροποιητικής δράσης της ισλαμικής τρομοκρατίας. Ενδεχομένως, πολύ σύντομα να την δούμε να αναλαμβάνει δράση και στην Ιορδανία και το Λίβανο, όπου οι τεράστιες προσφυγικές ροές από τη Συρία (περισσότεροι από 3 εκατ. πρόσφυγες συνολικά) έχουν αρχίσει να λειτουργούν αποσταθεροποιητικά για τα εκεί καθεστώτα και μπορούν να δημιουργήσουν πολύ εύκολα νέα μέτωπα του ISIS, όσο αυτό αποδυναμώνεται σε Συρία και Ιράκ.

Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι Ισραηλινοί μετά το “Iran Deal” και τη σύσφιξη των σχέσεων Ιράν-ΗΠΑ αισθάνονται “άβολα” απέναντι στην αναβάθμιση των σχέσεων των δύο κρατών. Η μόνη δύναμη που θα μπορούσε να λειτουργήσει εξισορροπητικά και να προσφέρει “κάλυψη” στο Iσραήλ απέναντι στο Σιιτικό κίνδυνο είναι η Ρωσία. 

Οι δεσμοί των δύο χωρών άλλωστε είναι αρκετά ισχυροί (περισσότεροι από 500.000 Ισραηλινοί πολίτες είναι ρωσικής καταγωγής). 

Αλλά και η Κύπρος θα πρέπει να θεωρηθεί σίγουρο ότι θα επιζητήσει μία ανάλογη συνεργασία με τη Ρωσία. Καθώς, η σταδιακή αξιοποίηση των πλούσιων υποθαλάσσιων κοιτασμάτων της ξεκίνησε το Μάρτιο και δεν θα ήθελε σε καμία περίπτωση να θέσει σε κίνδυνο το κοινό ενεργειακό της μέλλον με το Ισραήλ και την Αίγυπτο. 

Μόνο η εμπλοκή της Ρωσίας θα μπορούσε να εξασφαλίσει το απρόσκοπτο της εξόρυξης φυσικού αερίου/πετρελαίου στην Ανατολική Μεσόγειο απέναντι στο φόβο επέκτασης του ισλαμικού κινδύνου (ISIS).

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου