Η επανάληψη της ιστορίας.

Η ισχυρή άνοδος του δολαρίου και οι νομισματικές κρίσεις που προκάλεσε στις αναπτυσσόμενες οικονομίες, θυμίζει τις συνέπειες της πολιτικής Reagan τη δεκαετία του 1980, η οποία είναι σχεδόν ίδια με αυτήν του κ. Trump σήμερα – ενώ φαίνεται πως ορισμένες χώρες της Ευρώπης προγραμματίζουν κρυφά, μαζί με τον πρόεδρο της Κομισιόν, την υλοποίηση του «Σχεδίου Χ» του κ. Σόιμπλε.

Διεθνή    

Ενώ η Ιταλία εκβιάζεται μέσω των τραπεζών της από την ΕΚΤ να υπογράψει ένα μνημόνιο, να μπει σε «πρόγραμμα» καλύτερα για να επιτρέπεται η ΕΚΤ να στηρίξει τις τράπεζες και τα ομόλογα της (ελπίζουμε να μην κάνει τα ίδια λάθη με την Ελλάδα, αφού εάν υποκύψει το επόμενο βήμα θα ήταν ένα ελληνικού τύπου PSI που θα την μετέτρεπε σε γερμανικό προτεκτοράτο), στον ........υπόλοιπο πλανήτη φαίνεται πως η ιστορία επαναλαμβάνεται – ότι βιώνουμε ξανά την εποχή της ανόδου του Reagan στην κυβέρνηση των Η.Π.Α. το 1981.

Τότε ο νέος πρόεδρος, όπως επίσης ο σημερινός, μείωσε τη φορολογία των επιχειρήσεων, καθώς επίσης το φόρο εισοδήματος των φυσικών προσώπων, ενώ επέτρεπε τις άμεσες αποσβέσεις των επενδύσεων παγίου εξοπλισμού – οι οποίες ως γνωστόν στην Ελλάδα «πνέουν τα λοίσθια» (πηγή), με αποτέλεσμα η ανάπτυξη να είναι όνειρο θερινής νύχτας. Παράλληλα άρχισε να «απορρυθμίζει» την Οικονομία, εγκαινιάζοντας την πολιτική του ακραίου νεοφιλελευθερισμού με την έννοια που του δίνεται σήμερα – όπου τα πάντα οφείλουν να ανήκουν σε ιδιώτες, με το κράτος απλό ρυθμιστή, χωρίς ουσιαστικά καμία απολύτως ισχύ.

Ο πρόεδρος Reagan επικαλέσθηκε μεν την «καμπύλη Laffer», σύμφωνα με την οποία οι μειώσεις των φόρων χρηματοδοτούνται από μόνες τους, επειδή αυξάνουν το ρυθμό ανάπτυξης οπότε το ΑΕΠ και τα έσοδα του δημοσίου, αλλά η πραγματικότητα ήταν εντελώς διαφορετική – με την έννοια πως στις δύο θητείες του διπλασίασε το δημόσιο έλλειμμα σε σχέση με τις δύο προηγούμενες περιόδους, οπότε το δημόσιο χρέος αυξήθηκε κατά πολλές εκατοντάδες δις $. Εν τούτοις, στα μέσα της πρώτης θητείας του η οικονομία αναπτυσσόταν με εξαιρετικά γρήγορους ρυθμούς, με αποτέλεσμα να θεωρηθεί ήρωας από τους Αμερικανούς – χωρίς να δοθεί σημασία στη ραγδαία άνοδο των επιτοκίων, ακριβώς ως συνέπεια της ανάπτυξης.

Στα πλαίσια αυτά, τα πραγματικά επιτόκια (=αφαιρουμένου του πληθωρισμού), τα οποία τη δεκαετία του 1970 ήταν συνήθως κάτω από το 2% και περιστασιακά αρνητικά, εκτοξεύθηκαν στα ύψη – φτάνοντας το 1982 στο 7%, το οποίο αυξήθηκε ακόμη περισσότερο τα επόμενα έτη. Ως εκ τούτου, η ισοτιμία του δολαρίου ισχυροποιήθηκε σε σχέση με τα περισσότερα άλλα νομίσματα – έχοντας διπλασιαστεί όσον αφορά τότε το γερμανικό μάρκο, περίπου έως τα τέλη του 1985 (πηγή: W. Sinn).

Συνεχίζοντας, ξανά ακριβώς όπως συμβαίνει σήμερα, η άνοδος της ισοτιμίας του δολαρίου δημιούργησε πολλά προβλήματα σε εκείνες τις χώρες, στις τράπεζες και στις επιχειρήσεις που είχαν υπερχρεωθεί στο αμερικανικό νόμισμα – επειδή οι Ισολογισμοί τους συντάσσονταν στο εγχώριο νόμισμα, οπότε μετά την άνοδο της τιμής του δολαρίου έχασαν ξαφνικά ένα μεγάλο μέρος των ιδίων κεφαλαίων τους (αυξήθηκαν κατακόρυφα τα εξωτερικά χρέη τους σε δολάρια, ενώ μειώθηκε αντίστοιχα το ΑΕΠ σε όρους δολαρίου – όπως διαπιστώνεται σήμερα κυρίως στην Τουρκία).

Έτσι το 1982 χρεοκόπησε το Μεξικό, ενώ αμέσως μετά ακολούθησαν η Αργεντινή, η Χιλή και η Βραζιλία – όταν όλα τα κράτη της Λατινικής Αμερικής είχαν χρεωθεί σε δολάρια, όπως ξανά σήμερα η Αργεντινή και η Βραζιλία. Η Ευρώπη δεν είχε κάνει αυτό το λάθος, αλλά δεν μπορούσε να μην αυξήσει τα επιτόκια της – αφού διαφορετικά θα ρισκάριζε μία ακόμη μεγαλύτερη υποτίμηση των νομισμάτων της, με καταστροφικά αποτελέσματα. Ως εκ τούτου αδυνάτισε ο ρυθμός ανάπτυξης της, με οδυνηρές συνέπειες για ορισμένες χώρες – κάτι που, εφόσον συμβεί ξανά σήμερα, θα οδηγήσει σε αδυναμία εξυπηρέτησης των χρεών κρατών όπως η Ιταλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία και φυσικά η Ελλάδα, η οποία είναι ήδη στην άκρη του γκρεμού.

Περαιτέρω, ο πρόεδρος Trump σήμερα έχει δρομολογήσει μία τεράστια φορολογική μεταρρύθμιση, μειώνοντας το συντελεστή των επιχειρήσεων από το 35% στο 21%, έχει προβλέψει την άμεση απόσβεση των επενδύσεων παγίου εξοπλισμού και κατάργησε τους φόρους στα επαναπατριζόμενα κεφάλαια των αμερικανικών εταιρειών – ενέργειες που θα μπορούσαν να αυξήσουν το έλλειμμα των Η.Π.Α. στα 1.900 δις $ εντός της επόμενης δεκαετίας – οπότε το ήδη θηριώδες δημόσιο χρέος τους που ήδη υπερβαίνει τα 21 τρις $.

Την ίδια στιγμή ο ρυθμός ανάπτυξης της υπερδύναμης έφτασε στο 4,2% τον Ιούλιο (γράφημα), σε αστρονομικό ύψος δηλαδή για μία ανεπτυγμένη οικονομία, η ανεργία ευρίσκεται στο ναδίρ και τα επιτόκια συνεχίζουν να αυξάνονται – ενώ η διαφορά των δεκαετών ομολόγων των Η.Π.Α. με τη Γερμανία, η οποία ήταν το 2012 σχεδόν μηδενική, έχει φτάσει σχεδόν στο 3%! Λογικά λοιπόν αυξήθηκε η ισοτιμία του δολαρίου απέναντι σε όλα σχεδόν τα νομίσματα, συμπεριλαμβανομένου του ευρώ – ενώ η τάση αυτή θα συνεχιστεί, παρά το ότι το ευρώ είναι ήδη υποτιμημένο, αφού η ΕΚΤ δεν έχει σταματήσει την πολιτική του QE και διατηρεί μηδενικά τα βασικά της επιτόκια, όταν η Fed έχει ολοκληρώσει προ πολλού το QE, ενώ έχει αυξήσει τα επιτόκια της ήδη στο 2%.

Λογικά λοιπόν αναφέρεται πως η ιστορία επαναλαμβάνεται, όπως συμπεραίνεται από τα παραπάνω – σε συνδυασμό με τις νομισματικές κρίσεις που έχουν ξεσπάσει σήμερα στην Τουρκία, στη Βραζιλία, στην Αργεντινή, στη Ν. Αφρική, στην Ινδονησία, στην Ινδία κοκ. Η εξέλιξη του αμερικανικού χρηματιστηρίου πάντως τότε ήταν θετική (γράφημα) – αν και τα επίπεδα του σήμερα είναι υπερβολικά υψηλά.

Το θέμα βέβαια που οφείλει να μας απασχολεί είναι εάν η ΕΚΤ υποχρεωθεί να αυξήσει τα βασικά της επιτόκια, όπως οι ευρωπαϊκές κεντρικές τράπεζες τη δεκαετία του 1980 – στραγγαλίζοντας το σύνολο των χωρών του Νότου. Εν προκειμένω, οι κινήσεις ορισμένων χωρών, υπό την ηγεσία της Γερμανίας (Γαλλία, Αυστρία, Ολλανδία) είναι αρκετά ύποπτες – αφού λέγεται πως προγραμματίζουν κρυφά, μαζί με τον πρόεδρο της Κομισιόν, να υλοποιήσουν το «Σχέδιο Χ» του κ. Σόιμπλε, υφαρπάζοντας το ευρώ κατά κάποιον τρόπο και οδηγώντας τις υπόλοιπες χώρες στα δικά τους νομίσματα.