Κρίσιμες συγκυρίες...

Εάν η Ευρώπη δεν μετατραπεί σε μία μεγάλη οικονομία, όπως οι Η.Π.Α., η οποία να μπορεί να επιλύσει τα προβλήματα της εσωτερικά, είναι αδύνατον να υπάρξει ασφαλές μέλλον για τα «κράτη-μέλη» της – ειδικά όταν ο υπόλοιπος πλανήτης φλέγεται

“Για να μπορέσει η Ελλάδα όχι μόνο να ξεφύγει από την κρίση, αλλά να τα καταφέρει να γίνει η ωραιότερη, η πλουσιότερη και η πιο πολιτισμένη χώρα του κόσμου, όπως αξίζει σε όλους τους Έλληνες, πρέπει να ξέρει τι θέλει, να το θέλει πραγματικά, να έχει δικό της σχέδιο, καθώς επίσης να προσπαθήσει να το επιτύχει με όλες τις δυνάμεις της και με τα ικανότερα άτομα της”.

Ανάλυση

Όταν μια χώρα αδυνατεί να ανταπεξέλθει με τα χρέη της, ειδικά με το εξωτερικό της χρέος, είναι υποχρεωμένη είτε να κηρύξει στάση πληρωμών (χρεοκοπία), για να διαπραγματευθεί με τους δανειστές της, είτε να καταφύγει στο ΔΝΤ – το οποίο, έναντι των δανείων που της παρέχει, αναλαμβάνει ουσιαστικά τη σκιώδη διακυβέρνηση της, με την επίσημη πολιτική ηγεσία στο ρόλο του «ετερόφωτου» πιονιού.

Στα πλαίσια αυτά, το ΔΝΤ επιβάλλει θανατηφόρα μέτρα λιτότητας (πικρά χάπια), την υποτίμηση του εθνικού νομίσματος, την πώληση (ξεπούλημα) της δημόσιας περιουσίας, την εκποίηση των κρατικών επιχειρήσεων, κατά «προτίμηση» των κοινωφελών, τη μεταφορά της ιδιωτικής περιουσίας στο δημόσιο μέσω νέων ή υψηλότερων φόρων, τον περιορισμό του κοινωνικού κράτους κοκ., έτσι ώστε.....
.. να εξασφαλισθεί η πληρωμή του χρέους της χώρας – ενώ παραστατικά «καίει τα χέρια ολόκληρης της κοινωνίας, για να μην τολμήσει να τα βάλλει ξανά στη φωτιά».

Η σημαντικότερη μακροπρόθεσμη ζημία της πολιτικής που εφαρμόζεται, με τη βοήθεια της εκάστοτε εγχώριας, ενδοτικής προφανώς, πολιτικής και οικονομικής ελίτ, είναι η καταστροφή του κοινωνικού και παραγωγικού ιστού της χώρας – με αποτέλεσμα, μεταξύ άλλων, ένα χρόνια ασθενές ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών το οποίο, σε κάθε διεθνή οικονομική κρίση, ακόμη και όταν είναι θετικό, πλεονασματικό, μετατρέπεται σε ελλειμματικό (αφού τα θύματα του ΔΝΤ «μεταλλάσσονται» σε χώρες σχεδόν απόλυτα εξαρτημένες από τις εισροές ξένου συναλλάγματος).

Για την καλύτερη κατανόηση της διαδικασίας, λειτουργεί όπως η χρόνια πνευμονία – η οποία επανέρχεται ξανά και ξανά, όταν επιδεινώνεται ο καιρός και ο ασθενής δεν παίρνει τα χάπια του. Το γεγονός αυτό διαπιστώνεται από όλες τις χώρες, στις οποίες έχει δραστηριοποιηθεί το ΔΝΤ, όπως από τη Βραζιλία, από την Αργεντινή, από την Τουρκία, από την Ινδία και από τη Ν. Αφρική – από τις αναπτυσσόμενες οικονομίες γενικότερα οι οποίες, όταν «αποσύρεται» η διεθνής «τοκογλυφική ρευστότητα», βυθίζονται ξανά στην κρίση.

Η μαζική απόδραση των επενδυτών από την Τουρκία μέχρι την Ταϊλάνδη και από τη Βραζιλία μέχρι την Ινδονησία είναι σήμερα σε πλήρη εξέλιξη – με κατεύθυνση αφενός μεν τις Η.Π.Α., (όπου τοποθετούνται στα χρηματιστήρια,προβλέποντας πληθωρισμό), αφετέρου την Ευρώπη (όπου επιλέγονται τα ομόλογα δημοσίου, προβλέποντας αποπληθωρισμό). Ειδικότερα τα εξής:

ΟΙ ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΜΕΝΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ

Η ισοτιμία του νομίσματος της Ινδονησίας απέναντι στο δολάριο μειώθηκε στο χαμηλότερο επίπεδο της (-21%), σε σχέση με το ξεκίνημα της κρίσης του 2008, παρά το ότι η κεντρική της τράπεζα αύξησε το βασικό επιτόκιο  – με αποτέλεσμα να ακριβύνουν σημαντικά οι εισαγωγές της, ιδίως αυτές της ενέργειας, επιδεινώνοντας το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων της.

Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με την τουρκική λίρα, η οποία βυθίζεται από ρεκόρ σε ρεκόρ – ενώ η κεντρική τράπεζα θα υποχρεωθεί να αυξήσει το βασικό επιτόκιο, με κίνδυνο βέβαια να βυθιστεί στην ύφεση, να αυξηθεί η ανεργία, να σπάσει η φούσκα των ακινήτων, να εκτιναχθούν στα ύψη τα χρέη των νοικοκυριών της, συμπαρασύροντας τις τράπεζες κοκ.

Στις πρώτες ημέρες του 2014, ο χρηματιστηριακός δείκτης που συμπεριλαμβάνει 21 αναπτυσσόμενες οικονομίεςπαρουσίασε μείωση κατά -3,1%, επί πλέον στο -5% του 2013 – ενώ οι δείκτες των αναπτυγμένων οικονομιών (Η.Π.Α., Ευρώπη και Ιαπωνία) αυξήθηκαν το 2013 με διψήφια νούμερα,

Οι επενδυτές φοβούνται κυρίως τα πολιτικά ρίσκα, την αστάθεια δηλαδή που προέρχεται από τις κοινωνικές αναταραχές σε χώρες όπως η Τουρκία, η Ταϊλάνδη και η Βραζιλία – καθώς επίσης τις εκλογές που θα λάβουν χώρα το 2014 στην Ινδονησία, στην Ινδία, στη Ν. Αφρική, στη Βραζιλία και στην Τουρκία.

Συνολικά αποσύρθηκαν από τις αναπτυσσόμενες αγορές, μόνο στις τρεις πρώτες ημέρες του έτους, 1,2 δις $ από τα μεγαλύτερα επενδυτικά κεφάλαια των Η.Π.Α. – ενώ οι πωλήσεις μετοχών αυτών των χωρών ανήλθαν το 2013 στα 6 δις $, με τις πωλήσεις ομολόγων στα 13,1 δις $ (το υψηλότερο ποσόν μετά την κρίση του 2008).

Ως εκ τούτου, οι αποδόσεις των ομολόγων των αναπτυσσομένων οικονομιών, άρα τα επιτόκια δανεισμού τους, αυξήθηκαν επικίνδυνα – όπως στο παράδειγμα της Ινδονησίας, τα δεκαετή ομόλογα της οποίας έφθασαν στο 5,95%, από 3,5% τον Απρίλιο του 2013.

Τα προβλήματα της Κίνας, στην οποία επιβραδύνεται η οικονομική ανάπτυξη, ενώ εντείνονται οι φόβοι έκρηξης της τραπεζικής φούσκας, η οποία έχει δημιουργήσει μία φούσκα ακινήτων, απειλούν να παρασύρουν όλες τις γειτονικές της χώρες – γεγονός που φαίνεται, μεταξύ άλλων, από την κατάρρευση του ναυτιλιακού δείκτη(Baltic Dry Index), κατά 35% (γράφημα που ακολουθεί).

Δείκτης Ναυτιλίας Baltic Dry: Η πτώση του δείκτη Baltic σημαίνει μείωση του διεθνούς εμπορίου (μεταφορές αγαθών), οπότε παγκόσμια ύφεση.
(*Πατήστε στην εικόνα για μεγέθυνση)

Περαιτέρω, στις Φιλιππίνες ο (εισαγόμενος από τις Η.Π.Α.) πληθωρισμός αυξήθηκε σε επίπεδα ρεκόρ, με αποτέλεσμα να αυξηθούν οι πωλήσεις του νομίσματος της από τους διεθνείς επενδυτές, εις βάρος της ισοτιμίας του. Το ίδιο συνέβη και σε πολλές άλλες χώρες της περιοχής οι οποίες, η μία μετά την άλλη, βυθίζονται στην κρίση.

Το σημαντικότερο πρόβλημα της Ινδίας είναι τα κόκκινα δάνεια, το ποσοστό των οποίων (4,2% σήμερα από 2,4% προηγουμένως) αυξάνεται γεωμετρικά, σαν αποτέλεσμα της ύφεσης, σε συνδυασμό με την αύξηση των επιτοκίων - η οποία επιβλήθηκε για να εμποδιστεί η κατάρρευση της ισοτιμίας του νομίσματος της. Το γεγονός αυτό έχει μειώσει σημαντικά την κερδοφορία των κρατικών τραπεζών, το δανεισμό της πραγματικής οικονομίας (πιστωτική παγίδα), καθώς επίσης τις τιμές των μετοχών.

Ανάλογες καταστάσεις ελλοχεύουν σε όλες τις αναπτυσσόμενες οικονομίες – με τους φόβους για κοινωνικές αναταραχές να αυξάνονται ανησυχητικά. Το παράδειγμα της Καμπότζης, όπου η βία κλιμακώθηκε μετά την άρνηση των εργατών στην κλωστοϋφαντουργία να σταματήσουν να διαδηλώνουν (απαιτούν βασικό μηνιαίο μισθό 160 $, έναντι των 100 $ που πρότεινε η κυβέρνηση, με το κόστος διαβίωσης να υπολογίζεται στα 283 $), είναι πολύ πιθανόν να επεκταθεί και σε άλλες χώρες – με δυσμενή αποτελέσματα για τις οικονομίες τους.

Στη Νότια Αμερική τώρα διακρίνουμε δύο βασικές ζώνες: Τη ζώνη του Ατλαντικού (Βραζιλία, Αργεντινή, Βενεζουέλα), η οποία δεν εμπιστεύεται την παγκοσμιοποίηση  και είναι υπέρ του ισχυρού κράτους, καθώς επίσηςτη ζώνη του Ειρηνικού (Μεξικό, Περού, Χιλή, Κολομβία), η οποία επιλέγει το ελεύθερο εμπόριο και τις ανοιχτές αγορές.

Την προηγούμενη δεκαετία αναπτύχθηκε η, πλούσια σε ενεργειακά αποθέματα και λοιπές πρώτες ύλες, ζώνη του Ατλαντικού, κυρίως λόγω των αυξανομένων τιμών της ενέργειας – ενώ προβλέπεται πως το επόμενο χρονικό διάστημα θα αναπτυχθεί περισσότερο (4,25%) η ζώνη του Ειρηνικού.

Η ζώνη του Ατλαντικού, οι χώρες της οποίας είναι συνδεδεμένες μεταξύ τους με την τελωνειακή ένωση «Mercosur», προβλέπεται να αναπτυχθούν με ρυθμό 2,5% (η Βραζιλία με 1,9%) – λόγω του ότι επιβραδύνεται η ανάπτυξη στην Κίνα, η οποία στο παρελθόν αγόραζε τεράστιες ποσότητες πετρελαίου από τη Βενεζουέλα, σόγιας από τη Αργεντινή, χαλκού από τη Χιλή και σιδηρομεταλλευμάτων από τη Βραζιλία.

Περαιτέρω, όταν στο Μεξικό η εξαγωγές των έτοιμων προϊόντων έχουν φθάσει στο ύψος του 25% του ΑΕΠ, στη Βραζιλία είναι μόλις 4% – ενώ τόσο το Μεξικό, όσο και η Χιλή διατηρούν χαμηλό τον πληθωρισμό, έχοντας παράλληλα υψηλά συναλλαγματικά αποθέματα.

Αντίθετα, η Βενεζουέλα, καθώς επίσης η Αργεντινή έχουν πληγεί από υψηλό πληθωρισμό (50% η Βενεζουέλα), έχοντας πολύ αδύναμες οικονομίες – με το νόμισμα της Αργεντινής να έχει υποτιμηθεί κατά 32% απέναντι στο δολάριο (47% στη μαύρη αγορά) και τη χρεοκοπία της προ των πυλών.

Όπως λέγεται δε χαρακτηριστικά, «Η Βραζιλία μεταλλάσσεται σε Αργεντινή, η Αργεντινή σε Βενεζουέλα και η Βενεζουέλα σε Ζιμπάμπουε».

Ολοκληρώνοντας στην κεντρική Αφρική, στην οποία μαίνονται οι πόλεμοι, η ανθρωπιστική κρίση κλιμακώνεται συνεχώς (γράφημα που ακολουθεί) – με αποτελέσματα που θα επηρεάσουν ολόκληρο τον πλανήτη.

(*Πατήστε στο γράφημα για μεγέθυνση)

Το γράφημα είναι αποκαλυπτικό για την περιοχή – στην οποία ο αριθμός των ανθρώπων που έχουν ανάγκη από βοήθεια έχει εκτοξευθεί στα ύψη (από 0,7 εκ. τον Ιανουάριο του 2013 στα 2,2 εκ. το Δεκέμβριο.

Η ΕΥΡΩΠΗ

Παρά τα όσα συμβαίνουν στον υπόλοιπο πλανήτη, με τις Η.Π.Α. και την Ιαπωνία να μην εξαιρούνται, όπως έχουμε αναλύσει πολλές φορές στο παρελθόν, εάν κανείς περιμένει με αγωνία την «άφιξη» της οικονομικής κατάρρευσης,οφείλει να κοιτάξει προσεκτικά την Ευρώπη – η οποία είναι σήμερα κυριολεκτικά βυθισμένη σε ένα οικονομικό χάος.

Η ανεργία και η φτώχεια ευρίσκονται σε επίπεδα ρεκόρ, η κατανάλωση πολυτελών προϊόντων (αυτοκίνητα κλπ.) καταρρέει, έχει δημιουργηθεί ένας πραγματικός ωκεανός επισφαλών δανείων τόσο στο δημόσιο, όσο και στον ιδιωτικό τομέα, ενώ εισέρχονται στην κρίση όλο και περισσότερες χώρες – χωρίς φυσικά να έχουν «εξυγιανθεί» οι προηγούμενες.

Το παράδειγμα της Πορτογαλίας, η οποία έχει ιδιωτικοποιήσει τα πάντα, ξεπερνώντας τους στόχους που της έθεσε το ΔΝΤ, χωρίς να έχει επιτύχει απολύτως τίποτα (γράφημα που ακολουθεί), ειδικά στον τομέα του δημοσίου χρέους, είναι χαρακτηριστικό.

(*Πατήστε στην εικόνα για μεγέθυνση)

Χώρες δε όπως η Αυστρία, οι τράπεζες της οποίας αποχωρούν εσπευσμένα από την εθνικιστική πλέονΟυγγαρία, έχοντας εγγράψει μεγάλες ζημίες, παράλληλα με τις υπόλοιπες που έχουμε αναφέρει στο παρελθόν, δεν είναι τόσο ασφαλείς, όσο φαίνονται – γεγονός που αργά ή γρήγορα θα εκτιμήσουν οι εταιρείες αξιολόγησης, με οδυνηρά αποτελέσματα τόσο για την ίδια τη χώρα, όσο και για το μηχανισμό στήριξης της Ευρωζώνης.

Βέβαια, το 2014 και το 2015 η Γαλλία, η 5^η μεγαλύτερη οικονομία στον πλανήτη, καθώς επίσης η Ιταλία (9^η), θα απασχολήσουν περισσότερο την Ευρώπη – στην οποία η ανεργία αυξάνεται με τρομακτικό ρυθμό. Ειδικότερα,

(α)  Το ποσοστό ανεργίας στην Ιταλία είναι το μεγαλύτερο στην ιστορία της – έχοντας φθάσει στο 12,7%, με την ανεργία των νέων στο 41,6%, καθώς επίσης με το μεγαλύτερο ποσοστό φτώχειας που έχει καταγραφεί ποτέ. Σύμφωνα με τη Citigroup, το δημόσιο χρέος της Ιταλίας θα ξεπεράσει το 140% το 2016 – ενώ, κατά την ίδια τράπεζα, το χρέος της Ελλάδας θα υπερβεί το 200% το 2016, με την ανεργία στο 32% (2015).

(β)  Το ποσοστό της ανεργίας στην Ισπανία παραμένει στα επίπεδα ρεκόρ του 26,7%, παρά την αυξημένη μετανάστευση – με αυτό των νέων να είναι υψηλότερο από της Ελλάδας (57,7%). Τα επισφαλή δάνεια των τραπεζών της αυξάνονται για όγδοο συνεχόμενο μήνα, έχοντας ξεπεράσει επίσημα το 13% – με τις αιτήσεις για ενυπόθηκα δάνεια να έχουν μειωθεί κατά 90%!

(γ)  Στη Γαλλία αυξάνεται για ένατο συνεχές τρίμηνο η ανεργία, ευρισκόμενη σε υψηλά 16 ετών – ενώ η ανταγωνιστικότητα της καταρρέει, χωρίς καμία προοπτική καλυτέρευσης, με το δημόσιο χρέος της να αυξάνεται συνεχώς

Κρατικό χρέος ως ποσοστό επί του ΑΕΠ της Γαλλίας

(δ) Η μεγαλύτερη τράπεζα της Γερμανίας, η Deutsche Bank, έχει πιθανότατα την υψηλότερη μόχλευση στον πλανήτη (60 προς 1), με την έκθεση της σε εξαιρετικά επικίνδυνα παράγωγα να είναι της τάξης των 70 τρις $!

(ε)  Η φτώχεια, παρά τα όσα λέγονται, έχει ήδη αρχίσει να αυξάνεται σταθερά στη Γερμανία, όπως φαίνεται από το διάγραμμα που ακολουθεί – στην οποία πολλές μεγάλες πόλεις και περιφέρειες είναι ουσιαστικά χρεοκοπημένες.

Ποσοστά φτώχειας στις μεγάλες πόλεις της Γερμανίας

(στ)  Η κρίση των ακινήτων και των τραπεζών στην Ολλανδία κλιμακώνεται συνεχώς, ενώ το δημόσιο χρέος του Βελγίου έχει ξεπεράσει ήδη το 100% του ΑΕΠ του.

Υπάρχουν πολλά άλλα δείγματα της «επερχόμενης καταιγίδας», η οποία δεν είναι καθόλου απίθανο να ξεκινήσει από την Ευρώπη, εάν καθυστερήσει ακόμη πιο πολύ η πολιτική της ένωση – η οποία φαίνεται όλο και λιγότερο εφικτή. Εν τούτοις, οφείλει κανείς να παραμένει αισιόδοξος, ελπίζοντας πως δεν θα εγκαταλειφθεί στην τύχη της η ήπειρος μας, η οποία συνεχίζει να είναι το ασφαλέστερο λιμάνι της υφηλίου.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Όταν η Ευρωζώνη επιμένει  αποκλειστικά και μόνο στην πειθαρχία, απέναντι σε ένα αυστηρό πρόγραμμα λιτότητας, σημαίνει ότι επιχειρείται η εξωτερίκευση των προβλημάτων όλων μαζί των χωρών. Δηλαδή, η Ευρωζώνη σχεδιάζει σαν σύνολο της να αυξήσει τις εξαγωγές της στον υπόλοιπο πλανήτη, μειώνοντας τις εισαγωγές της – κάτι που φυσικά είναι αδύνατον να επιτευχθεί, επειδή ολόκληρος ο πλανήτης είναι σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης,

Επίσης είναι αδύνατον να πραγματοποιηθεί από τα επί μέρους κράτη εντός της Ευρωζώνης, αφού δεν μπορούν να υπάρξουν πλεονασματικές χώρες, χωρίς ελλειμματικές. Το τέχνασμα της «εξωτερίκευσης» μπορούσε μέχρι σήμερα να λειτουργήσει, επειδή εφαρμοζόταν από μερικές μόνο χώρες (Γερμανία, Ολλανδία κλπ.), εις βάρος όλων των υπολοίπων.

Όταν όμως όλες οι χώρες μαζί ακολουθούν την ίδια πολιτική, συμπεριφερόμενες σαν μία μεγάλη οικονομία, η οποία όμως θέλει να λύσει τα προβλήματα της με τις μεθόδους των μικρών οικονομιών, τότε είναι αδύνατον να επιτύχει. Επομένως η Ευρωζώνη, είναι καταδικασμένη να αποτύχει – κάτι που θεωρούμε ότι μάλλον δεν θα αργήσει να συμβεί, εάν δεν αλλάξει αμέσως πορεία.

Ειδικότερα, εάν δεν μετατραπεί σε μία μεγάλη οικονομία, όπως οι Η.Π.Α., η οποία να μπορεί να επιλύσει τα προβλήματα της εσωτερικά, είναι αδύνατον να υπάρξει κοινό μέλλον για τα κράτη-μέλη της – οπότε πιθανότατα θα διαλυθεί, επιστρέφοντας σε εκείνη την εποχή, όπου το ένα κράτος έλυνε τα προβλήματα του, εις βάρος του άλλου.

Ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα συνοδευόταν πιθανότατα από μαζικές χρεοκοπίες, από αθετήσεις πληρωμών, από την ολοκληρωτική κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, καθώς επίσης από μία τρομακτική μείωση του βιοτικού επιπέδου όλων των Ευρωπαίων – με αποτελέσματα που πολύ εύκολα μπορούν να προβλεφθούν.

Οφείλει λοιπόν να αποφευχθεί με κάθε τρόπο, καθώς επίσης να μην αργήσει περισσότερο η τελική απόφαση - η οποία θα ήταν είτε η επιστροφή όλων των χωρών μαζί στα εθνικά τους νομίσματα, είτε η πολιτική ένωση των κρατών της Ευρωζώνης, με ή χωρίς τη Γερμανία.

 Ο κ. Βασίλης Βιλιάρδος είναι ένας σύγχρονος οικονομολόγος, πτυχιούχος της ΑΣΟΕΕ Αθηνών, με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου – όπου και δραστηριοποιήθηκε επαγγελματικά για αρκετά χρόνια, με ιδιόκτητες επιχειρήσεις.

Έχει γράψει το βιβλίο “Υπέρβαση Εξουσίας”, το οποίο αναφέρεται στο φορολογικό μηχανισμό της Γερμανίας, ενώ έχει  εκδώσει τρία βιβλία αναφορικά με την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, με τον  τίτλο “Η κρίση των κρίσεων”.

Έχει ασχοληθεί με σημαντικές έρευνες και αναλύσεις επί του αντικειμένου του (μακροοικονομία), επί διεθνούς επιπέδου, οι οποίες φιλοξενούνται τακτικά σε ημερήσιες εφημερίδες, περιοδικά και ηλεκτρονικές ιστοσελίδες.