Νέο Μνημόνιο με άγριους όρους και επιτήρηση από την τρόικα κάθε μήνα...

Η περίφημη μετά Μνημόνιο εποχή φέρνει… νέο Μνημόνιο!

Το σφιχταγκάλιασμα της Ελλάδας με την τρόικα, οι σκληροί όροι και η στενή επιτήρηση φαίνεται ότι θα αργήσουν πολύ να τελειώσουν. Κι αυτό γιατί το βασικό σενάριο που επεξεργάζεται η κυβέρνηση για την επόμενη ημέρα -και που φέρεται ότι «κλείδωσε» πριν από λίγες ημέρες στο Βερολίνο- περιλαμβάνει και Μνημόνιο και συμμετοχή της τρόικας.

Οπως αποκαλύπτει σήμερα η «κυριακάτικη δημοκρατία», η λεγόμενη προληπτική γραμμή πίστωσης, που επιδιώκει η Ελλάδα, συνοδεύεται απαραίτητα από Μνημόνιο, το οποίο θα συνταχθεί πάλι από την Κομισιόν, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και πιθανότατα ....

...και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. 

Η λύση της προληπτικής γραμμής (που παρουσιάζεται ως ένα δίχτυ ασφαλείας) προκρίθηκε, σύμφωνα με πληροφορίες, στη συνάντηση του Γκίκα Χαρδούβελη με τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε στη γερμανική πρωτεύουσα εντός της εβδομάδας.

Το επίσημο έγγραφο του ESM (Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας) για την προληπτική γραμμή πίστωσης, που φέρνει στο φως η «κυριακάτικη δημοκρατία», είναι απόλυτα ξεκάθαρο στο ζήτημα αυτό: «Το διοικητικό συμβούλιο του ESM αναθέτει (…) στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και, όπου είναι δυνατόν, με το ΔΝΤ, να διαπραγματευτεί με το κράτος-μέλος του ESM ένα Μνημόνιο που θα αναλύει τους όρους που θα συνοδεύουν την προληπτική γραμμή πίστωσης». Το κράτος-μέλος (δηλαδή η Ελλάδα στην προκειμένη περίπτωση) όχι μόνο θα πρέπει να υπογράψει το νέο Μνημόνιο, αλλά, όπως αναφέρει στη συνέχεια το έγγραφο, θα αναγκαστεί να δεχτεί και «τους οικονομικούς όρους και τις προϋποθέσεις της προληπτικής χρηματοδοτικής στήριξης» που θα έχει επιβάλει ο επικεφαλής του ESM, δηλαδή ο Γερμανός κ. Ρέγκλινγκ!

Το χειρότερο όλων όμως είναι ότι, όπως όλα δείχνουν, το νέο Μνημόνιο θα συνοδεύεται με ακόμα πιο αυστηρή εποπτεία από ό,τι τα δύο προηγούμενα. Υπό τον τίτλο «Ενισχυμένη επιτήρηση», το άρθρο 5 του σχετικού εγγράφου περιγράφει την επιτήρηση που μπορεί και να οδηγεί στην «υιοθέτηση μέτρων για να αντιμετωπιστούν οι πηγές ή οι πιθανές πηγές (!) των δυσκολιών». Η εποπτεία θα είναι τόσο σφιχτή, που προβλέπει ακόμα και μηνιαία αναφορά από την ελληνική κυβέρνηση «για την οικονομική κατάσταση, τα ταμειακά υπόλοιπα και άλλες σημαντικές πληροφορίες»!

Για να φτάσουμε όμως μέχρις εκεί, προηγήθηκε μια προσεκτική μεθόδευση: Στις 9 Οκτωβρίου, η επικεφαλής του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ, προετοιμάζοντας το έδαφος, δήλωσε ότι η Ελλάδα «θα είναι σε καλύτερη θέση εάν είχε μια προληπτική υποστήριξη». Τη χαρακτήρισε μάλιστα μια «εξέλιξη της σχέσης μας» (!), προσθέτοντας ότι «η σχέση μπορεί ακόμα να είναι εξαιρετικά επιβοηθητική για τη χώρα, ώστε να προχωρήσει και τελικά να τα καταφέρει μόνη της».

Περίπου μία εβδομάδα αργότερα -και αφού στο ενδιάμεσο είχαν προηγηθεί το «μήνυμα» των αγορών με το μίνι κραχ στο Χρηματιστήριο Αθηνών και η απότομη άνοδος των spreads των ελληνικών δεκαετών ομολόγων-, από το Μιλάνο, ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς τόνιζε ότι «αποτελεί και στοιχείο των διαπραγματεύσεων μια πιθανή προληπτική γραμμή στήριξης, που θα προστάτευε τη χώρα μας από πιθανές αναταράξεις στις αγορές». Ακόμα και η πολυεθνική τράπεζα HSBC, σε έκθεσή της την περασμένη εβδομάδα, υποστήριζε ότι μια προληπτική γραμμή πίστωσης από την Ευρώπη είναι το πιθανότερο σενάριο για την Ελλάδα.

Ποιος παρέχει αυτή την προληπτική γραμμή στήριξης; Επισήμως, μόνο ο ESM. Ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (European Stability Mechanism – ESM) είναι ένα όχημα που δημιούργησε η ευρωζώνη για να χρηματοδοτεί -υπό αυστηρούς όρους και προϋποθέσεις- τα κράτη-μέλη της που αντιμετωπίζουν σοβαρά δημοσιονομικά προβλήματα. Τέθηκε σε ισχύ τον Ιούλιο του 2013, αντικαθιστώντας το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF), έναν προσωρινό μηχανισμό που είχε δημιουργηθεί εν μέσω της κρίσης. Επικεφαλής του ορίστηκε ο Κλάους Ρέγκλινγκ, έμπιστος της Ανγκελα Μέρκελ, επί χρόνια υπάλληλος του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών, με θητεία και στο ΔΝΤ.

Ιρλανδοί – Πορτογάλοι είπαν «όχι»

Η Ιρλανδία και η Πορτογαλία βρέθηκαν ένα βήμα προτού δεχτούν την προληπτική γραμμή στήριξης από τον ESM, αλλά την απέρριψαν την τελευταία στιγμή γιατί δεν ήθελαν να έχουν και πάλι την τρόικα πάνω από το κεφάλι τους! Παράλληλα, όμως, οι δύο χώρες, βγαίνοντας από το Μνημόνιο, εξασφάλισαν πλήρη πρόσβαση στις αγορές.

Αυτό υπό τις παρούσες συνθήκες φαντάζει πολύ δύσκολο για την Ελλάδα, που, αργά αλλά σταθερά, σύρεται σε ένα νέο, τρίτο και ίσως ακόμα πιο δυσβάσταχτο Μνημόνιο, με αντάλλαγμα τα διαθέσιμα κεφάλαια του Μηχανισμού. Εξάλλου, ο ίδιος ο επικεφαλής της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι είχε ξεκαθαρίσει πρόσφατα ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν θα αγοράζει τίτλους ελληνικών τραπεζών, εάν η χώρα μας δεν βρίσκεται σε κάποιου είδους πρόγραμμα.

Είναι προφανές, λοιπόν, ότι το νέο πρόγραμμα θα είναι ένα νέο ακόμα πιο ασφυκτικό Μνημόνιο, καμουφλαρισμένο υπό τον τίτλο της προληπτικής γραμμής πίστωσης. Το σχετικό επίσημο έγγραφο του ESM δεν αφήνει κανένα περιθώριο παρερμηνείας. Υπό τον τίτλο «Οδηγία για την Προληπτική Χρηματοδοτική Στήριξη» (Guideline on Precautionary Financial Assistance), περιγράφει με ακρίβεια τους όρους και τις προϋποθέσεις για τη στήριξη αυτή.

Οι αυστηρές προϋποθέσεις και το σενάριο που συζητούν το Βερολίνο, η Ουάσινγκτον και οι Βρυξέλλες
Οπως αναφέρει το έγγραφο, η στήριξη δίνεται υπό τη μορφή είτε της προληπτικής γραμμής πίστωσης υπό όρους (PCCL) είτε της γραμμής πίστωσης υπό ενισχυμένους όρους (ECCL). Και οι δύο γραμμές πίστωσης έχουν διάρκεια ζωής ενός έτους και μπορούν να ανανεωθούν μέχρι δύο φορές, για ένα εξάμηνο τη φορά. Η πίστωση ενεργοποιείται μόνον εφόσον το ζητήσει το ίδιο το κράτος. Για να είναι, όμως, διαθέσιμη, πρέπει αυτό να ακολουθεί πιστά τις πολιτικές που του έχουν επιβληθεί.

Η πρώτη γραμμή (PCCL) κρίνεται ιδιαίτερα δύσκολο να δοθεί στην Ελλάδα, καθώς οι προϋποθέσεις είναι πολύ αυστηρές: βιώσιμο χρέος Γενικής Κυβέρνησης, συμμόρφωση με τους κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας και ανάπτυξης, πρόσβαση στις διεθνείς χρηματαγορές κ.ά.

Το πιθανότερο σενάριο, που συζητείται σε Βερολίνο, Ουάσινγκτον και Βρυξέλλες, είναι η χώρα μας, μετά τη λήξη του παρόντος Μνημονίου, να υπογράψει νέο, ώστε να «απολαύσει» τα προνόμια της γραμμής πίστωσης υπό ενισχυμένους όρους (ECCL). 

Η σχετική οδηγία του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης, όπως προαναφέραμε, θεωρεί δεδομένη την υπογραφή Μνημονίου, επίσης δεδομένο τον σχεδιασμό αυτού από την Κομισιόν και την ΕΚΤ, και αφήνει ορθάνοιχτο το παράθυρο σύμπραξης και με το ΔΝΤ, ώστε η τρόικα να συνεχίσει ακάθεκτη την παρουσία της και το έργο της στην Ελλάδα – αυτό δηλαδή που προσπάθησε και δεν κατάφερε να πετύχει στην Ιρλανδία και την Πορτογαλία. 

Οι δε όροι που θα συνοδεύουν την προληπτική γραμμή πίστωσης και οι οικονομικοί όροι και οι προϋποθέσεις που μπορεί μόνος του να σχεδιάζει ο περιβόητος κ. Ρέγκλινγκ δεν θα είναι τίποτε άλλο από τη συνέχιση της άγριας πολιτικής λιτότητας και ωμών παρεμβάσεων στο ασφαλιστικό σύστημα και το κοινωνικό κράτος.