Πώς θα διαπραγματευτούμε το αναπόφευκτο κούρεμα χρέους.

Του Γιάννη Βαρουφάκη

Ένα μη βιώσιμο χρέος κουρεύεται. Τελεία και παύλα.

 Όποιος αρνείται αυτή την απλή αλήθεια είτε ψεύδεται ηθελημένα είτε εθελοτυφλεί.

Την περίοδο 2010-2011, τρόικα και ελληνικό κατεστημένο επέμεναν ότι το χρέος δεν θα κουρευόταν και χαρακτήριζαν εθνοπροδότες όσους

εξ ημών επιμέναμε ότι θα κουρευόταν.

Το 2012 αναγκάστηκαν να προβούν σε διπλό κούρεμα (PSI και «επαναγορά χρέους») για το οποίο μάλιστα, το άκρον άωτον του θράσους, μας ζήτησαν να το γιορτάσουμε. 

Επειδή όμως είχαν καθυστερήσει, το κούρεμα εκείνο, αν......... και μεγάλο, δεν ήταν αρκετό. Το αποτέλεσμα ήταν το μοναδικό στην ιστορία φαινόμενο μια χώρα να έχει χρεοκοπήσει επίσημα, να έχει κουρευτεί το χρέος της και, φευ, το εναπομείναν χρέος να παραμένει μη βιώσιμο. Επική η αποτυχία!

Η εμπειρία αυτή μας διδάσκει ένα απλό μάθημα: Το κούρεμα ενός μη βιώσιμου χρέους είναι αναπόφευκτο και όσο αργεί, όσο οι «αρχές» προσποιούνται ότι είναι βιώσιμο, το κούρεμα που απαιτείται (για να καταστεί το χρέος πραγματικά βιώσιμο) μεγαλώνει, η οικονομία υποφέρε,ι και το κούρεμα που έρχεται αποδεικνύεται μη θεραπευτικό. Άρα, στόχος μας πρέπει να είναι να σχεδιάσουμε και να απαιτήσουμε ένα ικανό, θεραπευτικό, τελικό κούρεμα.

Ιδανικά, το κούρεμα θα έπρεπε να πάρει την μορφή του κουρέματος του γερμανικού χρέους στην Διάσκεψη του Λονδίνου το 1953 και να αφορά, πέραν του ελληνικού χρέους, τα χρέη πολλών άλλων κρατών-μελών της Ευρωζώνης. (Π.χ. στην βάση της 2ης Πολιτικής της Μετριοπαθούς μας Πρότασης – βλ. εδώ.)

Όμως, πρέπει να λάβουμε υπ’ όψη μας και τους πολιτικούς περιορισμούς των συνομιλητών μας, π.χ. του κ. Σόιμπλε ο οποίος αδυνατεί να προτείνει στους βουλευτές του ένα τέτοιο κούρεμα (καθώς για πέντε χρόνια τους παραπλανά ότι δεν θα γίνει κούρεμα). 

Είναι απαραίτητο να του το παρουσιάσουμε, να το πακετάρουμε, με τρόπο που να το καθιστά «εύπεπτο» στην Bundestag. Με άλλα λόγια, να προτείνουμε μια τεχνική μετατροπή του χρέους μας που να συνιστά, επί της ουσίας, ένα σημαντικό κούρεμα αλλά που θα επιτρέψει στον κ. Σόιμπλε να το ονομάσει κάπως αλλιώς. Ακολουθεί ένα παράδειγμα.

Το χρέος μας αποτελείται από τα εξής βασικά «κομμάτια»:

1. Χρέος μας προς την ΕΚΤ από τα ομόλογα που αγόρασε ο κ. Τρισέ την περίοδο 2010/1. Ήταν ένα αποτυχημένο βήμα της ΕΚΤ που δεν ενέκρινε ποτέ το ελληνικό Κοινοβούλιο και για το οποίο ευθύνεται αποκλειστικά η ΕΚΤ. Αν δεν είχε προβεί σε αυτές τις αγορές, από τις οποίες το ελληνικό κράτος δεν κέρδισε ούτε ένα ευρώ, τα ομόλογα εκείνα θα είχαν σήμερα κουρευτεί (λόγω PSI και «επαναγοράς χρέους») κατά 90%. Είναι απαράδεκτο να δανείζεται το πτωχευμένο ελληνικό κράτος από τους εταίρους μας και την ΕΚΤ για να τα επιστρέφει στην ΕΚΤ πληρώνοντας με αίμα το λάθος του τ. Προέδρου της.

Τι πρέπει να προτείνουμε: Κατ’ αρχάς πρέπει να δηλώσουμε ότι δεν έχουμε, ως πτωχευμένο κράτος, το ηθικό δικαίωμα να δανειστούμε κι άλλα ποσά από τους εταίρους μας για να πληρώσουμε την… ΕΚΤ για λάθος της ΕΚΤ. Απλά, δεν θα το κάνουμε. Από την άλλη, κατανοούμε ότι η διοίκηση της ΕΚΤ ανησυχεί επειδή το Καταστατικό της ΕΚΤ δεν της επιτρέπει να φανεί ότι χρηματοδοτεί κράτη-μέλη. Αν απλά διαγραφούν αυτά τα χρέη του ελληνικού δημοσίου προς την ΕΚΤ η διοίκηση της ΕΚΤ μπορεί να αντιμετωπίσει νομικό πρόβλημα. 

Μια απλή λύση που να αποτελεί κούρεμα το οποίο όμως θα ονομαστεί κάτι διαφορετικό είναι η εξής. Το ελληνικό δημόσιο εκδίδει νέα ομόλογα απεριόριστης διάρκειας με ένα πολύ μικρό επιτόκιο (0,1%) και ονομαστικής αξίας ίσης με τα παλαιά ελληνικά ομόλογα που κατέχει η ΕΚΤ. 

Τα νέα αυτά ομόλογα τα ανταλλάσσει με τα παλαιά που διαθέτει η ΕΚΤ. Έτσι, η Ελλάδα δεν χρειάζεται να δανειστεί ούτε ένα ευρώ για να αποπληρώσει αυτό το χρέος της στην ΕΚΤ, το οποίο ουσιαστικά κουρεύεται, και η ΕΚΤ δεν χρειάζεται να παραδεχθεί ότι δέχθηκε κούρεμα κρατικών ομολόγων που είχε κάποτε αγοράσει

2. Διμερή δάνειά μας με τους εταίρους μας (από το 1ο Μνημόνιο) και δάνεια από το EFSF (από το 2ο Μνημόνιο)

Τα δάνεια που έχουμε λάβει από τους εταίρους μας αποτελούν το μεγαλύτερο πολιτικό αγκάθι καθώς είναι δύσκολο για 17 Κοινοβούλια να αποδεχθούν επίσημα το κούρεμα των χρεών μας σε αυτούς – όσο αναπόφευκτο, λογικό, ορθό και πρέπον να είναι αυτό το κούρεμα.

Τι πρέπει να προτείνουμε: Έκδοση νέων ομολόγων του ελληνικού δημοσίου ίσης ονομαστικής αξίας με το χρέος μας στους εταίρους και με χρονοδιάγραμα αποπληρωμής κατ’ αρχάς το ίδιο με το συμφωνηθέν. 

Με δύο διαφορές:

 Πρώτον, οι ετήσιες συμφωνηθείσες αποπληρωμές να μειώνονται κατά τα 2/3 στις χρονιές που το ονομαστικό ΑΕΠ της χώρας δεν πετύχει ρυθμό μεγέθυνσης 6% και άνω και να αναστέλλονται εντελώς αν ο ρυθμός μεγέθυνσης του ονομαστικού μας ΑΕΠ είναι κάτω του 3%.

 Δεύτερον, τα ομόλογα αυτά έχουν ημερομηνία λήξης, που θα αποτελέσει ζήτημα διαπραγμάτευσης (δική μας πρόταση προτείνω να είναι το 2030). Έτσι, το κούρεμα είναι μεταβλητό και αντιστρόφως ανάλογο με την ανάκαμψη της χώρας. Όσο μεγαλύτερη είναι η ανάπτυξή μας τόσο μικρότερο το κούρεμα. Μια τέτοια διευθέτηση δίνει στον κ. Σόιμπλε, και στους λοιπούς ομολόγους του, την δυνατότητα να την παρουσιάσει στην γερμανική Βουλή όχι ως κούρεμα αλλά ως έναν εξορθολογισμό του ελληνικού δημόσιου χρέους, ως μια συμφωνία που καθιστά την ΕΕ εταίρο στην ανάπτυξη της χώρας (αντί για ατζέντη της μιζέριας της χώρας μας).

3. Χρέος μας προς το ΔΝΤ

Η ΕΕ έχει μια υποχρέωση απέναντι στην χώρα μας, καθώς και σε όλες τις χειμαζόμενες χώρες της Ευρωζώνης, που το ΔΝΤ δεν έχει. Ελλάδα, Ιρλανδία και άλλες περιφερειακές χώρες πλήρωσαν το τίμημα της σαθρής διάρθρωσης της Ευρωζώνης και για αυτό Γερμανία και λοιποί πλεονασματικοί έχουν υποχρέωση να αποδεχθούν απώλειες στα δανεικά που μας επιβλήθησαν ώστε να διασωθούν οι τράπεζές τους. Αντίθετα, η κυβέρνηση π.χ. της Μαλαισίας δεν μας χρωστά τίποτα. (Αυτό το αναφέρω επειδή τα χρήματα του ΔΝΤ που δανειστήκαμε τα λάβαμε ως επί το πλείστον από μη ευρωζωνικές χώρες όπως η Μαλαισία.) Άρα, δεν ζητάμε κούρεμα σε αυτά τα δάνεια του ΔΝΤ.

Τι προτείνουμε: Στην προσπάθεια να καταστήσουμε το χρέος μας βιώσιμο πρέπει να αιτηθούμε την επιμήκυνση αυτών των δανείων έτσι ώστε να δοθεί περισσότερο «οξυγόνο» τα επόμενα χρόνια στην ελληνική κυβέρνηση.

Επίλογος

Το κούρεμα θα έρθει. Οι πιο πάνω προτάσεις περιγράφουν τις τεχνικές με τις οποίες θα προκύψει ώστε να ελαχιστοποιήσει την ζημία των εταίρων μας και να λειτουργήσει θεραπευτικά για την Ελλάδα. 

Παράλληλα είναι σημαντικό προτέρημα των πιο πάνω προτάσεων ότι επιτρέπουν στην γερμανική κυβέρνηση να τις ενστερνιστεί χωρίς να τις χαρακτηρίσει κούρεμα, αλλά να της επικοινωνήσει στους πολίτες της ως «εξορθολογισμό».