Κάποιοι θεωρούν ότι η αποδυνάμωση της Γαλλίας προκαλεί κρυφή ικανοποίηση στο Βερολίνο.
Τα εγχώρια βάσανα του Φρανσουά Ολλάντ, άλλωστε, εξαλείφουν όλα τα εμπόδια που θα μπορούσε να συναντήσει η γερμανική οικονομική «συνταγή».
Ωστόσο, η μπερδεμένη πολιτική της Ευρώπης και της ευρωζώνης, είναι στην πραγματικότητα πολύ πιο περίπλοκη.
Η αδυναμία της Γαλλίας αποτελεί, ουσιαστικά, πρόβλημα και για τη Γερμανία.
Πράγματι, μπορούμε να διακρίνουμε ένα ίχνος συγκατάβασης στον τρόπο με τον οποίο αναφέρονται οι γερμανοί πολιτικοί στα προβλήματα του Ολλάντ.
Τους ακούμε να λένε ότι, πριν από τριάντα χρόνια, ο Φρανσουά Μιτεράν σπατάλησε δύο χρόνια σε μία μάταιη προσπάθεια να αντιστρέψει την οικονομική ορθοδοξία. Σίγουρα, ο διάδοχός του θα έπρεπε να είχε πάρει το μάθημά του από αυτή την εμπειρία.
Οι ίδιοι αξιωματούχοι, ωστόσο, αναγνωρίζουν το γεγονός ότι τα προβλήματα της Γαλλίας είναι αρνητικά και για το Βερολίνο. Ή Άνκελα Μέρκελ θέλει τη μυθική γαλλογερμανική μηχανή ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης να δουλεύει –ή τουλάχιστον να μοιάζει σαν να δουλεύει.
Μία αδύναμη Γαλλία, αφήνει τη Γερμανία να μοιάζει ο μοναδικός, επιβλητικός κακός της υπόθεσης. Δίνει στη Γερμανία το ρόλο του ηγεμόνα. Οποιοσδήποτε άνθρωπος, με ελάχιστες γνώσεις ευρωπαϊκής ιστορίας, μπορεί να καταλάβει ότι δεν υπάρχουν θετικά στοιχεία για την γερμανική καγκελαρία σε αυτόν τον ρόλο.
Η Ευρώπη είναι στο έλεος της «Γερμανοφοβίας». Στην Ελλάδα και στην Κύπρο, οι διαδηλωτές κρατούν πανό με ζωγραφισμένες σβάστικες. Ζωγραφίζουν την κα Μέρκελ με το μουστάκι του Χίτλερ. Στην Ισπανία και στην Πορτογαλία, οι διαδηλωτές διαμαρτύρονται ενάντια στη λιτότητα, η οποία επιβάλλεται από το νέο «Ράιχ».
Στο Παρίσι σιγοβράζει η δυσαρέσκεια για την απώλεια του ηγετικού ρόλου της Γαλλίας –παρά το γεγονός ότι, για πολύ καιρό, η ισότιμη σχέση Γαλλίας-Γερμανίας βασιζόταν περισσότερο στη νοσταλγία παρά στην πραγματικότητα.
Οι σκληροί όροι που επιβλήθηκαν στην Κύπρο σε αντάλλαγμα με το πακέτο διάσωσης, θεωρήθηκαν ευρέως ως τελεσίγραφο από το Βερολίνο. Η αλήθεια είναι πιο περίπλοκη. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έθεσε τους βασικούς όρους, και η Κύπρος βρέθηκε χωρίς κανέναν φίλο.
Ο υπουργός Οικονομικών μίας άλλης «προβληματικής» χώρας, μου είπε ότι κανείς Νοτιοευρωπαίος δεν πήρε το μέρος της Λευκωσίας. Γιατί θα πρέπει, δηλαδή, όλοι αυτοί οι άνθρωποι που έχουν δικά τους οικονομικά προβλήματα, να διασώσουν εθελοντικά τους Ρώσους καταθέτες;
Η γερμανική δύναμη δεν απορρέει από το ευρώ. Η δύναμη και η γεωγραφική θέση της Γερμανίας, εξόργιζαν την ευρωπαϊκή ήπειρο, πολύ πριν ενωθούν οι ηγεμονίες της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας από τον Ότο φον Μπίσμαρκ. Η ενοποίηση, και στη συνέχεια η επανένωση, μετέτρεψαν το γερμανικό ζήτημα –το πώς να εξισορροπηθεί ένα έθνος πολύ μεγάλο για τη γειτονιά του- στο μακρόχρονο δίλημμα της ευρωπαϊκής γεωπολιτικής.
Η ειρωνεία είναι ότι το ενιαίο νόμισμα, υποτίθεται ότι θα αποκαθιστούσε την ισορροπία της εξουσίας. Το ευρώ δεν ήταν γερμανικό σχέδιο. Μάλλον το αντίθετο.
Οι Γερμανοί ψηφοφόροι ήθελαν να κρατήσουν το δικό τους νόμισμα. Το ευρώ προωθήθηκε από μία ομάδα κρατών, με αρχηγό τη Γαλλία, τα οποία ήθελαν να σπάσουν τη ζώνη του γερμανικού μάρκου.
Θυμάμαι μία συζήτηση με έναν Ολλανδό κεντρικό τραπεζίτη, ο οποίος παραδέχτηκε ότι η δουλειά του κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980, ήταν να παρακολουθεί τη Bundesbank και στη συνέχεια να ακολουθεί το παράδειγμά της. Το ευρώ ήταν το τίμημα που κατέβαλε ο Χέλμουτ Κολ στον Μιτεράν έναντι της ευλογίας του για την επανένωση.
Η ύφεση του 2008 δεν ξεκίνησε στην ευρωζώνη. Πολλοί σημερινοί σχολιαστές, φαίνεται να έχουν ξεχάσει το γεγονός Το επότι η κρίση ξεκίνησε με ένα παγκόσμιο πλεόνασμα ρευστότητας, με την ανεξέλεγκτη πιστωτική επέκταση, τα τοξικά ομόλογα και τους άπληστους τραπεζίτες. Το επίκεντρο ήταν οι ΗΠΑ.
Σίγουρα, η νομισματική ένωση προσέφερε κάλυψη στις περιφερειακές οικονομίες της Ευρώπης, η οποία βοήθησε στη διόγκωση της πιστωτικής φούσκας και της φούσκας των ακινήτων. Όταν πλέον «έσκασαν» οι φούσκες αυτές, κατέρρευσαν και οι αντίστοιχες οικονομίες. Ωστόσο, αν υποθέσουμε ότι για όλα αυτά φταίει το ευρώ, τότε γιατί είναι σε τόσο κακή κατάσταση η οικονομίας της Βρετανίας;
Τέτοιου είδους διορθώσεις στο ιστορικό αρχείο, αποτελούν μικρή παρηγοριά για την κα Μέρκελ. Όταν ο Κύπριος υπουργός Οικονομικών δηλώνει –όπως έκανε και ο Χάρης Γεωργιάδης σε συνέντευξή του στους Financial Times- ότι το νησί ήταν υπεύθυνο για την ίδια του την τύχη, αυτού του είδους η είδηση δεν πουλάει.
Η κρίση έχει κάνει ακόμη πιο έντονη τη γερμανική δύναμη. Είναι πολύ πιο απλό για αυτούς που υποφέρουν από τις πολιτικές λιτότητας να δουν το ευρώ ως ένα μοχθηρό γερμανικό σχέδιο (και για πολλούς είναι ιδιοτελές).
Η σταδιακή ενοποίηση της γερμανικής οικονομίας με τις οικονομίες των πρώην κομμουνιστικών γειτόνων της στην ανατολή, αρχίζει να παίζει παρόμοιο ρόλο στην ευρύτερη θεωρία συνομωσίας. Ορισμένοι αισθάνονται τον απόηχο των ιμπεριαλιστικών φιλοδοξιών του Γερμανού πολιτικού Φρίντριχ Νόιμαν, ο οποίος έκανε το 1915 κλήση για μία «Mittleeuropa» (Μέση Ευρώπη), με ηγέτη το Βερολίνο.
Εξαιτίας όλων των παραπάνω, η κριτική του Βερολίνου κυριαρχείται από αμφιθυμία. Στα πρώιμα στάδια της κρίσης του ευρώ, η μουρμούρα είχε να κάνει με την απουσία ηγεσίας. Ο Ράντοσλαβ Σιρόσκι, ο υπουργός Εξωτερικών της Πολωνίας, δήλωσε ότι φοβάται τη γερμανική αδράνεια, πολύ περισσότερο από τη γερμανική ισχύ.
Πρόκειται για εντυπωσιακή δήλωση αν σκεφτούμε ότι προέρχεται από Πολωνό. Πολλοί από αυτούς που ξεσηκώνουν τους φόβους για τις υποτιθέμενες φιλοδοξίες της Γερμανίας, διαμαρτύρονται, την επόμενη στιγμή, λέγοντας ότι το Βερολίνο προτιμά το ρόλο μίας μεγαλύτερης Ελβετίας από το ρόλο ενός μεγάλου «παίκτη» στην ευρωπαϊκή αμυντική γραμμή.
Η σημερινή Γερμανία δεν έχει ούτε ηγεμονικές, ούτε εδαφικές φιλοδοξίες, ακόμα και παρά το γεγονός ότι η πρόσφατα συγχωρεμένη Μάργκαρετ Θάτσερ, προειδοποίησε κάποτε ότι η επανένωση θα οδηγούσε στο να δούμε τη Βέρμαχτ να προελαύνει στην Πομερανία, στην Σιλεσία και στην ανατολική Πρωσία. Το γεγονός παραμένει, ότι κανείς δε μπορεί να αμφισβητήσει τη γερμανική δύναμη –πάνω απ’ όλα οι ίδιοι της οι ηγέτες.
Η δύναμη συνεπάγεται ευθύνες. Η σωστή κριτική της Γερμανίας, έχει να κάνει με τη φαρισαϊκή υπόθεση ότι όλα θα φτιάξουν, εφόσον οι ανίκανοι και ανεύθυνοι Έλληνες, Ισπανοί, Ιταλοί και όλοι οι υπόλοιποι, αρχίσουν να συμπεριφέρονται σαν Γερμανοί.
Η κα Μέρκελ οφείλει να δεχθεί, έστω και μετά από τις φετινές εκλογές, ότι η προσαρμογή πρέπει να είναι συμμετρική. Για να μειώσουν οι υπόλοιποι τα ελλείμματά τους, πρέπει πρώτα να θυσιάσει η Γερμανία κομμάτι του πλεονάσματός της.
Πέραν αυτού, αν θέλει το Βερολίνο να μην το κατηγορούν ότι οικοδομεί μία γερμανική Ευρώπη, οφείλει να δείξει την προθυμία του να φέρει τις ευθύνες μίας ευρωπαϊκής Γερμανίας.
Η επιστροφή του «γερμανικού ζητήματος» και της ισορροπίας των δυνάμεων στην Ευρώπη, δε μπορούν να εκδιωχθούν από γεωπολιτικά δεδομένα. Έχουμε τη δυνατότητα να διαχειριστούμε αυτά τα ζητήματα –αλλά μόνο εφόσον η Γερμανία δείξει πρόθυμη να τα αντιμετωπίσει και αυτή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου