Γιάννης Κότσιρας: Με τρομάζει ότι μπορεί σε λίγο καιρό να μην έχω χώρα.

Χρυσούλα Παπαϊωάννου

Άνοιξε ένα «Μουσικό κουτί» και ανακάλυψε, όχι τον… κόσμο, αλλά τον εαυτό του. Γιατί για πρώτη φορά ηχογράφησε ολόδικά του τραγούδια, με την υπογραφή του στους στίχους και τη μουσική. 

Σκάρωσε στιχάκια που μιλάνε για τον έρωτα, τους ανθρώπους, τα αισθήματα, αλλά και άλλα, που κρίνουν και επικρίνουν την πολιτική, την Ελλάδα, τη ζωή μας. Ο δίσκος που κυκλοφόρησε πριν από λίγο καιρό ο Γιάννης Κότσιρας με τον τίτλο «Μουσικό κουτί» θα τον συνοδέψει σε όλη την Ελλάδα. Αν θα είναι μόνος του ή με παρέα, ακόμα δεν το γνωρίζει. 

Εμβόλιμα, όμως, θα περιοδεύσει και με «Τα λαϊκά του Θάνου Μικρούτσικου», που πρωτοπαρουσιάστηκαν τον χειμώνα. 

Και έπεται συνέχεια, εντός ελληνικών συνόρων. Το φθινόπωρο θα τον βρει σε μια ευρωπαϊκή τουρνέ. Κι αν οι συνθήκες μάς επιβάλλουν το γκρίζο, το μαύρο και την κατήφεια, ο Γιάννης Κότσιρας αντιστέκεται και δηλώνει «είμαι πιο αισιόδοξος από ποτέ». Τα γιατί μας τα εξηγεί ο ίδιος...

Σας απελευθέρωσε το γεγονός ότι γράψατε δικά σας τραγούδια; Νιώθετε πιο αυτάρκης και δημιουργικός όταν «παγώνει» η εξάρτηση από έναν στιχουργό, έναν συνθέτη; 

Ποτέ μου δεν στερήθηκα τραγούδια από συνεργάτες. Από την άλλη, με απελευθέρωσε με μία έννοια γιατί πήγε καλά το εγχείρημα. Εγώ, βέβαια, δεν είμαι κατ’ επάγγελμα δημιουργός, ούτε συνθέτης ούτε στιχουργός. Ας πούμε ότι έρχονται στιγμές που γράφω κάποια πράγματα, αλλά σαφώς πλέον δεν φοβάμαι να γράψω.

Γενικά, όσο μεγαλώνετε αφήνετε πίσω σας τους φόβους;
Όταν ξεκινούσα αυτή τη δουλειά, φοβόμουνα τα πάντα: πώς θα ντυθώ, πώς θα είναι τα μαλλιά μου, τι θα κάνω, πώς θα συμπεριφέρομαι στη σκηνή. Με τα χρόνια, αυτές οι σκέψεις εξαλείφθηκαν. Έχω απελευθερωθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό από τους καθωσπρεπισμούς του ελληνικού star system. Αυτό είναι πολύ σημαντικό για μένα.

Το star system τελείωσε αναπόφευκτα λόγω κρίσης. Για εσάς είχε τελειώσει νωρίτερα;

Κατ’ αρχήν θεωρώ ότι ακόμα υπάρχει. Εγώ μιλάω για τον καθωσπρεπισμό της επιβολής συγκεκριμένων κανόνων πάνω στη σκηνή: να φοράς ακριβά ρούχα, να συμπεριφέρεσαι με έναν τρόπο. Νιώθω πια πιο αληθινός και ελεύθερος πάνω στη σκηνή.

Ωραία, αφήσατε πίσω αυτούς τους φόβους. Οι νέοι φόβοι τώρα ποιοι είναι;
Αυτό που με τρομάζει είναι ότι μπορεί σε λίγο καιρό να μην έχω χώρα – λόγω των πολιτικών επιλογών μας – αλλά και κόσμο στον οποίο να τραγουδάω. Εννοώ ότι δεν θα υπάρχει η δυνατότητα συνάντησης με τους ανθρώπους. Οι περισσότεροι θα φύγουν από την Ελλάδα, καθώς η χώρα πια δεν θα τους ανήκει. Και να θέλεις να έχεις πατριωτική διάθεση να στηρίξεις τη χώρα σου, συνειδητοποιείς ότι δεν είναι πια... χώρα σου. Φοβάμαι ότι θα χάσουμε τους νέους ανθρώπους.

Ανήκετε στους απαισιόδοξους, τους θυμωμένους, τους απελπισμένους, τους αγανακτισμένους;

Το ότι φοβάμαι κάποια πράγματα δεν σημαίνει ότι είμαι απαισιόδοξος. Συνεχίζω να βλέπω ένα φωτάκι στο τούνελ, που ίσως σημαίνει τη σπίθα μιας επερχόμενης έκρηξης. Δεν είμαι αγανακτισμένος. Νιώθω θυμό και απογοήτευση. Αλλά έχω και ανάγκη για ελευθερία.

Ένα κομμάτι του δίσκου λέγεται «Ελεύθεροι και ηττημένοι»…

Το μυαλό και οι σκέψεις είναι πάντα ελεύθερες. Αλλά σαφώς σε αυτή τη φάση διανύουμε το στάδιο των ηττημένων, των κατακτημένων, των πολιορκημένων.
Η χώρα μας παραδόθηκε στο ξένο κεφάλαιο, συγκεκριμένα στο γερμανικό. Δεν είμαστε οι μόνοι. Το χειρότερο είναι ότι παραδοθήκαμε με τρόπο που δεν το περίμενε κανείς. Μας αγόρασαν. Υποθήκευσαν το μέλλον μας.

Έχετε και ένα κομμάτι («Τα μπλουζ των Βαλκανίων»), το οποίο μοιάζει να αποχαιρετά μια Ελλάδα περασμένων μεγαλείων.

Δεν αποχαιρετώ. Αντιθέτως περιγράφω την κατάσταση. Όταν ο στιχουργός λέει ότι «βάζουνε ρουζ στην Ελλάδα», εννοεί ότι φθήνυναν τη χώρα, την πούλησαν, την εκπόρνευσαν. Πουλήσανε τα περασμένα μεγαλεία, τους σπουδαίους ανθρώπους του παρελθόντος και τις σπουδαίες ιδέες για το αγαπημένο τους ευρώ. Εμείς, όμως, συνεχίζουμε να είμαστε εδώ και, όπως λέει το τραγούδι, να χορεύουμε ζεϊμπέκικα.

Πάντα ήσασταν πολιτικοποιημένος, αλλά πλέον εκφράζεστε συνεχώς δημόσια, σχολιάζετε, καταγγέλλετε. Τι είναι αυτό που σας ξεσήκωσε από τον… καναπέ σας;

Πολλά. Κατ’ αρχήν, το ξεπούλημα. Όταν είδα υπογραφή Έλληνα πρωθυπουργού κάτω από την παραχώρηση της εθνικής κυριαρχίας της Ελλάδας, αυτό μου άναψε τα λαμπάκια. Σαν να έβαλα το δάχτυλό μου στο ρεύμα. Το δεύτερο ήταν όταν είδα ότι η σοσιαλιστική κυβέρνηση, δηλαδή οι άνθρωποι που είχαν εμπλακεί στην πτώση της χούντας, είπε στα ΜΑΤ να βαράνε ανθρώπους στο κεφάλι με ρόπαλα αλλά και χημικά, ανθρώπους που διαμαρτύρονταν για το ξεπούλημα της χώρας...

Μιλάτε για το ΠΑΣΟΚ.

Το ΠΑΣΟΚ του 2008 και του 2009. Ανέκαθεν είχα αντιρρήσεις σε πολλά πράγματα, αλλά με ενόχλησε πολύ το να ξεπουλάς τη χώρα σου με τόσο φθηνό τρόπο. Εν τω μεταξύ, εκείνη την περίοδο η Αριστερά δεν μιλούσε, η Δεξιά το έπαιζε αντιμνημονιακή – άλλαξε, βέβαια, και αυτή στην πορεία. Το μόνο που κρατούσε σταθερή στάση όλα αυτά τα χρόνια ήταν το ΚΚΕ. Έχει μια συνέπεια σε αυτά που λέει και κάνει. Και τώρα πληρώνουν, όχι αυτοί που τα «έφαγαν», αλλά η μικρομεσαία και μεσαία τάξη, οι υπάλληλοι, οι εργαζόμενοι, οι συνταξιούχοι.

Σας έχει απογοητεύσει η Αριστερά;

Πάντοτε με απογοήτευε, αλλά και το πολιτικό σύστημα γενικά. Έχω την ιδεολογία της Αριστεράς ως τρόπο ζωής και σκέψης, αλλά ποτέ δεν κατάφερα να ενταχθώ σε κάποιο κόμμα. Δεν με έχει πείσει κανείς.

Ψηφίζετε, όμως, αριστερό κόμμα;

Φυσικά, βάσει του τι πιστεύω ότι θα μπορούσε, έστω, βραχυπρόθεσμα να αλλάξει. Ως επί το πλείστον οι άνθρωποι της Αριστεράς, του ΣΥΡΙΖΑ, του ΚΚΕ και της ΑΝΤΑΡΣΥΑ δεν είναι διαπλεκόμενοι. Δεν έχουν μπει στο σύστημα της διαφθοράς, δεν έχουν βάλει τις υπογραφές τους στο ξεπούλημα.
Νομίζω ότι για αυτό ένα μεγάλο κομμάτι του κόσμου τούς ψηφίζει. Καταλαβαίνει ότι δεν μπορείς να βάλεις τους κλέφτες να φυλάνε το χρηματοκιβώτιο. Ούτε ότι ο κλέφτης θα συλλάβει τον διαρρήκτη.

Πώς εξηγείτε το ότι ένα άλλο μεγάλο κομμάτι του κόσμου έχει ταχθεί με τη Χρυσή Αυγή;

Ως λαός έχουμε πολλά ρατσιστικά στοιχεία βαθιά μέσα μας. Θα σας πω ένα παράδειγμα ρατσισμού, που συνάντησα πρόσφατα στην Αυστραλία. Κάποιοι Έλληνες μετανάστες υποδέχθηκαν με τρομερά ρατσιστικό τρόπο νέους Έλληνες που αναζητούν εκεί μια τύχη, δηλαδή τους crisis boys, όπως τους λένε. Ως προς τη Χρυσή Αυγή, ο κόσμος έχει μπερδέψει τη διαφορά φασισμού και ναζισμού. Επίσης, από την ώρα που επίσημες ελληνικές κυβερνήσεις τα τελευταία τέσσερα χρόνια χρησιμοποιούν εντελώς ακροδεξιές ναζιστικές πρακτικές, απενοχοποιήθηκε ένα κομμάτι το οποίο κρυβόταν πίσω από τη Ν.Δ. ή πιο ακροδεξιά κόμματα, όπως ο ΛΑΟΣ.

Να πάμε σε έναν άλλο ρατσισμό. Και στη μουσική υπάρχει ρατσισμός, τον έχουν υποστεί πολλοί, ανάμεσά τους και εσείς.

Ναι, δέχτηκα τρομερές επιθέσεις, αλλά επιβιώνω. Με τη μουσική δεν μπορείς να βλάψεις κανέναν. Μόνο στα αυτιά κάποιου μπορεί να κάνει κακό, όχι να βλάψει την Ελλάδα. Δεν επηρεάζει μισθούς και συντάξεις. Υπάρχει πάντα η διάθεση των δήθεν έντεχνων και των δήθεν «σκυλάδων» να υπάρχει μια κόντρα. Στο τέλος την πληρώνουν αυτοί που δεν ανήκουν πουθενά. Παρατηρώ όλους τους «δήθεν» και τους βλέπω σαν ένα πολύ ωραίο δεκάλεπτο του Mr Bean. Το μόνο που κάνουν μακροπρόθεσμα είναι να βάζουν τα χέρια τους και να βγάζουν τα μάτια τους. Εγώ τραγουδάω αυτά που μου αρέσουν. Έχει τύχει και να μην πω και καλά τραγούδια. Έχω την ελευθερία να κάνω την αυτοκριτική μου, οπότε δεν μ’ αγγίζει τίποτα απ’ όλα αυτά.

Τώρα μιλάτε με τη σοφία και την ασφάλεια του χρόνου που τα κάνει όλα… περασμένα ξεχασμένα. Σας στοίχισε πολύ τότε;

Θα σας πω το εξής. Αν εξαιρέσω τον πρώτο μου δίσκο, το 1996, κανένας άλλος δεν άρεσε.

Σε ποιους αναφέρεστε;

Στο σινάφι μου και στους κριτικούς. Ό,τι και να έκανα, ήταν βαρετό, ανύπαρκτο, λαϊκίστικο, γλυκερό και ό,τι… βάζει ο νους σου. Όσο χειρότερες κριτικές δεχόμουν, τόσο καλύτερα πήγαινα στον κόσμο. Και τώρα που βγήκε το «Μουσικό κουτί» περιμένω να αρχίσει να με βρίζει το σινάφι. Αν δεν συμβεί αυτό, κάτι δεν έχω κάνει καλά.

Έχετε φιλίες από τον μουσικό χώρο;

Λίγες. Είναι δύσκολο να κάνεις φίλους στη μουσική, γιατί ο λόγος που σε συνδέει με ανθρώπους δεν είναι ότι γουστάρεις πραγματικά τον άλλο, αλλά για να δουλέψεις. Μέσα στα χρόνια γνώρισα ανθρώπους που έχω αγαπήσει πολύ: Δημήτρη Μπάση, Ελένη Τσαλιγοπούλου, Χαρούλα Αλεξίου, Μανώλη Φάμελλο, Ραλλία Χρηστίδου και στην κορυφή ο Δημήτρης Μητροπάνος.

Ποιο είναι το χειρότερο πράγμα που σας έχουν πει ποτέ;

Να μου προσβάλουν την ηθική. Συνέβη πολύ πρόσφατα. Δεν θέλω να πω περισσότερα, γιατί προσπαθώ να ξεχαστεί το θέμα. Αυτό με ενοχλεί. Δεν έχω πρόβλημα να μην τους αρέσω ως τραγουδιστής ή καλλιτέχνης ή να διαφωνούν μαζί μου πολιτικά. Ειδικά όσον αφορά το κομμάτι του τραγουδιστή, δεν με πειράζει γιατί δεν το έχω σε πολύ μεγάλη εκτίμηση.

Τι εννοείτε;

Δεν θεωρώ ότι είμαι πολύ καλός τραγουδιστής. Υπάρχουν πολύ μεγαλύτερες φωνές στην Ελλάδα. Απλώς εγώ έχω την τύχη να έχω πει καλά τραγούδια και να αγαπάω αυτό που κάνω.

Εκτός σκηνής πώς είστε; Τι άλλο κάνετε;

Το πρωί με τον καφέ αφιερώνω χρόνο στα social media. Μετά ασχολούμαι με τον σκύλο μου και, από εκεί και πέρα, μοιράζω την υπόλοιπη ζωή μου στα δύο: στη μουσική και το περιβάλλον. Τον χειμώνα ασχολούμαι με τον κήπο μου. Το καλοκαίρι καταπιάνομαι με ό,τι έχει να κάνει με την περιοχή μου, με δράσεις, με προστατευόμενα είδη ζώων κ.ά.

Κλείνετε το cd με έναν στίχο του Καζαντζάκη, που λέει ότι «ευτυχία θα πει να ζήσω όλες τις δυστυχίες». Το ασπάζεστε αυτό;

Βέβαια. Και μου θυμίζει κάτι που έχει πει ο Χατζιδάκις: «Το ναι δεν έχει καμία αξία χωρίς το όχι». Η ανατολή δεν έχει καμία αξία χωρίς το σκοτάδι. Εκτιμάς αυτά που αγαπάς μόνο όταν τα χάνεις. Εκεί καταλαβαίνεις και τη σημασία της χαράς και της λύπης. Της επιτυχίας και της αποτυχίας. Όλα θέλουν το αντίθετό τους.

Εσείς είστε ευτυχισμένος αυτή την περίοδο;

Ναι. Νομίζω ότι είμαι στην καλύτερη φάση της ζωής μου. Παρότι οικονομικά πάμε χάλια και η δική μας δουλειά εξαρτάται από το πώς θα ξυπνήσει η Μέρκελ στη Γερμανία, και παρότι υπάρχουν τεράστιες δυσκολίες, εγώ είμαι πιο δυνατός, πιο αισιόδοξος και πιο δημιουργικός από ποτέ. Γενικότερα είμαι στην καλύτερή μου φάση.