Γ. Κατρούγκαλος. Η κρίση επέφερε κατάρρευση των θεσμών. Απαιτείται Νέο Σύνταγμα και όχι αναθεώρηση του παλιού.

Η πλήρης συνέντευξη του Γιώργου Κατρούγκαλου, (Στον Ζαχαρία Ρουστάνη,

1. ΕΡ. ΔτΑ. Η άνοδος της Ακροδεξιάς, η μεγάλη αποχή, η ανοχή, ανεκτικότητα - παραίτηση του πολίτη από τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων του, όλες αυτές οι όψεις της κρίσης εκπροσώπησης, συνιστούν «τερατογενέσεις» της Δημοκρατίας ως αποτέλεσμα της κακοποίησης, της καταστρατήγησης, του «βιασμού» των βασικών αρχών και της ουσίας του δημοκρατικού πολιτεύματος;

ΑΠ. Γ. Κατρούγκαλος: Υποθέτω ότι πηγή έμπνευσης της έρευνάς σας αποτελεί...

η γνωστή φράση του Γκράμσι, για τις μεταβατικές περιόδους, όπου οι ωδίνες του τοκετού του νέου συμπίπτουν με τερατογενέσεις του ετοιμοθάνατου παλιού. 

Η κατάσταση στη χώρα μας ανταποκρίνεται στην περιγραφή αυτή. Βεβαίως, τα μνημόνια δεν επιβάλλουν διαφορετικές πολιτικές από τις γνωστές νεοφιλελεύθερες συνταγές της Συναίνεσης της Ουάσιγκτον που κυριαρχούν πλανητικά τις τελευταίες δεκαετίες. 

Επιχειρήθηκε όμως η επιβολή τους σε συμπυκνωμένο πολιτικό χρόνο και για πρώτη φορά σε ένα κράτος του «πρώτου κόσμου», όχι απλώς εκ των άνω αλλά σε κενό δημοκρατίας και αντιπροσώπευσης. 

Έτσι, τα διαδοχικά «μνημόνια» και η εκτελεστική τους νομοθεσία διαμόρφωσαν ένα πραγματικό «παρασύνταγμα», στο βαθμό που οι παραβιάσεις του Συντάγματος δεν είναι πια «σημειακές» αλλά υπονομεύουν όχι μόνο τα κοινωνικά, αλλά και τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα και την ίδια την ποιότητα της δημοκρατίας μας. 

Όλα αυτά αποτελούν εύφορο έδαφος για την άνθηση των λουλουδιών του ακροδεξιού κακού.

2. ΕΡ. ΔτΑ. Ποιες δυναμικές και χαρακτηριστικά του κοινωνικοπολιτικού φάσματος θα μπορούσαν να καλύψουν το μεγάλο κενό εκπροσώπησης ώστε ο πολιτικός διάλογος και η εκλογική διαδικασία να ανακτήσουν την αίγλη που τους αξίζει;

ΑΠ. Γ. Κατρούγκαλος:  Πάντα οι μεταβατικές περίοδοι δίπλα στις κρίσεις προσφέρουν ευκαιρίες. 

Η κατάρρευση της αξιοπιστίας του πολιτικού συστήματος και η πασιφανής αποτυχία του νεοφιλελεύθερου πειράματος έχουν καταστήσει τη χώρα μας τον αδύναμο κρίκο της νεοφιλελεύθερης Ευρώπης. 

Το πρόβλημα είναι ότι και η κοινωνία φαίνεται εξαντλημένη και έτοιμη να αποδεχθεί τη λογική της ανάθεσης για την επίλυση των προβλημάτων της. Αυτό πρέπει να αλλάξει. 

Η σωτηρία είναι επικερδής επιχείρηση μόνο για τον σωτήρα. Η Αριστερά θα πρέπει να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο, όχι ως φωτισμένη, τάχα, πρωτοπορία, αλλά ως η βασική κινητήρια δύναμη ενός ευρύτατου πολιτικο-κοινωνικού μετώπου.

3. ΕΡ. ΔτΑ. Η ιδέα ενός νέου τύπου «κοινωνικού συμβολαίου», που να όριζε ρητά το αυστηρό πλαίσιο για τα κοινωνικά δικαιώματα και την κρατική ευθύνη, με αυστηρές δεσμεύσεις και ρήτρες ασυνέπειας για όσους αναλαμβάνουν και ασκούν εξουσία, θα μπορούσε -και κάτω από ποιες προϋποθέσεις- να βρει εφαρμογή στις μέρες μας;

ΑΠ. Γ. Κατρούγκαλος: Εξαρτάται πώς θα οριστεί το «κοινωνικό συμβόλαιο». Υποθέτω όχι ως συμφωνία υπεράνω των ταξικών και πολιτικών συγκρούσεων. 

Εάν έχουμε, πράγματι, μια νέα κοινωνική πλειοψηφία που θα αμφισβητεί έμπρακτα το παλιό, οι επιδιώξεις της θα πρέπει να αποκρυσταλλωθούν και θεσμικά. 

Η κρίση έχει δημιουργήσει μία κατάσταση κατάρρευσης των θεσμών που απαιτεί κάτι παραπάνω από απλή αναθεώρηση του Συντάγματος, ένα νέο Σύνταγμα. 

Και αυτό γιατί η χώρα χρειάζεται ένα νέο ξεκίνημα, τόσο σε συμβολικό όσο και σε πραγματικό, θεσμικό επίπεδο. 

Πέρα από τον αναγκαίο συμβολισμό (να γίνει «restart», να γυρίσει νέα σελίδα στην Iστορία της χώρας), ορισμένες από τις αμεσοδημοκρατικές αλλαγές που προσωπικά θεωρώ απολύτως αναγκαίες για την ενίσχυση του δημοκρατικού χαρακτήρα του πολιτεύματος (όπως, για παράδειγμα, η δυνατότητα ανάκλησης των βουλευτών με πρωτοβουλία του εκλογικού σώματος) μπορεί να θεωρηθεί ότι συγκρούονται με τον αυστηρά αντιπροσωπευτικό χαρακτήρα που έχει λάβει η εφαρμογή της κοινοβουλευτικής Aρχής στην Ελλάδα.

Πηγή