Tα άγρια χόρτα αποτελούν μια από τις πιο ολοκληρωμένες τροφές που προσφέρει η γη στα πλάσματα που ζουν σε αυτήν. Φυτρώνουν εδώ και εκατομμύρια όπου υπάρχει χώμα, χωρίς καμία προσπάθεια και παρέμβαση από τον άνθρωπου.
Σίδηρος, ασβέστιο, βιταμίνες, μέταλλα, διαιτητικές ίνες, αντιοξειδωτικά και χιλιάδες άλλες πολύτιμες ουσίες υπάρχουν διάσπαρτες στα εκατοντάδες είδη βρώσιμης χλωρίδας.
Στην πραγματικότητα πρόκειται για φυσικά «φάρμακα», αφού έχει αποδειχθεί ότι έχουν ευεργετικές ιδιότητες σε παθήσεις όπως ο διαβήτης, o καρκίνος, η υψηλή πίεση και πολλές άλλες ασθένειες. Ταυτόχρονα αποτελούν και ένα πραγματικά γαστριμαργικό παράδεισο αφού συγκεντρώνουν σχεδόν όλες τις γεύσεις, τις υφές και τα αρώματα που μπορεί να διακρίνει ο ουρανίσκος μας.
Πικρά, ξινά, αλμυρά, γλυκά, τρυφερά ή τραχιά, τα χόρτα συνδυάζονται αρμονικά με το κρέας, το ψάρι και τα ζυμαρικά χωρίς να «πνίγουν» την γεύση τους.
Όσο πολύτιμα είναι τα χόρτα, άλλο τόσο όμως και είναι ευαίσθητα σε συνθήκες του περιβάλλοντος που μπορούν να αλλοιώσουν την γεύση τους και την διατροφική τους αξία ή ακόμα και να τα κάνουν επικίνδυνα για την υγεία.
Ο βασικότερος παράγοντας που τα τελευταία χρόνια έχει επηρεάσει την ποιότητα τους είναι η αλόγιστη χρήση χημικών ουσιών στις αγροτικές περιοχές τα οποία έχουν επιμολύνει το έδαφος και τον υδροφόρο ορίζοντα στα περισσότερα μέρη της Ευρώπης.
Επιπρόσθετα οι κακές συνθήκες αποθήκευσης και συλλογής μπορούν επίσης να ........επιταχύνουν την φθορά των χόρτων. Στο ραδίκι , συνδυάζοντας την λαϊκή σοφία με την σύγχρονη τεχνολογία , έχουμε αναπτύξει ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης της βρώσιμης χλωρίδας που διασφαλίζει την μέγιστη ποιότητα των χόρτων που φτάνουν στο τραπέζι σας.
Μαζεύουμε μόνο χόρτα που είμαστε απόλυτα σίγουροι ότι είναι βρώσιμα.
Δεν μαζεύουμε χόρτα από καλλιεργήσιμα χωράφια συμβατικής καλλιέργειας που ενδέχεται να έχουν επιβαρυνθεί με φυτοφάρμακα ή κοντά σε δρόμους που κινούνται συχνά αυτοκίνητα.
Κάνουμε τακτικούς δειγματοληπτικούς ελέγχους για χημικά κατάλοιπα στις περιοχές συλλογής.
Τα χόρτα συλλέγοντα με παραδοσιακά ψάθινα καλάθια και υφασμάτινες τσάντες, και όχι με πλαστικές σακούλες που δεν επιτρέπουν την ροή του αέρα.
Κάθε χόρτο συλλέγεται την ιδανική ώρα της ημέρας έτσι ώστε να έχει την μέγιστη θρεπτική αξία.
Δεν εκθέτουμε τα χόρτα σε πολύ υψηλές ή πολύ χαμηλές θερμοκρασίες που μπορεί να καταστρέψουν τις πολύτιμες βιταμίνες τους.
Τα χόρτα παραδίδονται στους συνεργάτες μας το πολύ σε 20 ώρες από την στιγμή της συλλογής τους έτσι ώστε να καταναλώνονται όσο το δυνατόν φρεσκότερα.
Αγκινάρα άγρια‐Cynaracardunculus
Οικογένεια: Αστεροειδών‐Asteraceae
Πολυετές φυτό που φτάνει πάνω από 1 μέτρο ύψος. Βρίσκεται αυτοφυές σε όλες τις θερμές περιοχές της Ελλάδας, σε ακαλλιέργητα μέρη.
Η ιστορία αναφέρει ότι η αγκινάρα πριν κάπου 6 αιώνες, εθεωρείτο ως ένα από τα πλέον αποτελεσματικά αφροδισιακά προϊόντα, όπου ισχυροποιούσε και βελτίωνε την σεξουαλική επίδοση.
Σήμερα βέβαια, δεν υπάρχουν ενδείξεις για την ιδιότητα αυτή της αγκινάρας, αλλά όμως υπάρχουν αδιάσιστες επιστημονικές αποδείξεις, ότι το προϊόν αυτό της φύσης περιέχει ορισμένα πολύτιμα για την υγεία συστατικά.Μία επιστημονική μελέτη του Νοσοκομειακού Πανεπιστημίου Cleveland και του Πανεπιστημίου Ιατρικής της ίδιας πόλης, απέδειξε ότι, ένα παρασκεύασμα είδους αλοιφής με εκχύλισμα άγριας αγκινάρας με την ουσία σιλυμαρίνης, ήταν αποτελεσματικό για την προστασία πειραματόζωων από καρκίνους του δέρματος.
Οι άγριες αγκινάρες είναι επίσης καλή πηγή μαγνησίου που είναι γνωστό ότι βοηθά
Οι άγριες αγκινάρες είναι επίσης κατάφορτες με Βιταμίνη Β, τόσο απαραίτητη στις εγκύους γυναίκες, για την σωστή ανάπτυξη του εμβρύου. Σημαντική είναι επίσης και η Βιταμίνη C που βρίσκεται στην αγκινάρα.
Μαζεύονται οι τρυφεροί βλαστοί, τα φύλλα και οι ανθοκεφαλές, την άνοιξη πριν ανθίσουν. Μαγειρεύονται βραστές με άλλα λαχανικά (αλλά πολίτα), αλλά και με κρέας. Οι μικρές ανθοκεφαλές μαγειρεύονται με αυγά ομελέτα και μπορούν να γίνουν και τουρσί.
Αγριοσέλινο – Smyrnium rotundifolium
Βρίσκεται σε λιβάδια και θαμνώνες, σε χαμηλά υψόμετρα. Είναι είδος της Α Μεσογείου. Είναι διαδεδομένο στη Μάνη όπου βγαίνει σε πετρώδη εδάφη και πάνω σε βράχους. Στην άκρη του σπηλαιοβάραθρου «Αγριοτσόπακας», στο χωριό Τσόπακας, εντοπίσαμε το φυτό σε πλήρη ανάπτυξη φυτρωμένο πάνω σε βράχο. Οι ντόπιοι το ονομάζουν αγριοσέλινο, γιατί έχει τη γεύση του σέλινου. Το χρησιμοποιούσαν σε φαγητά ή σε χορτόπιτες και το μάζευαν πριν από την ανθοφορία του.
Άρτηκας ή νάρθηκας (Ferula communis)
Ανήκει στην οικογένεια των Σκιαδανθών (Umbelliferae). Φυτρώνει σε απόκρημνες
Τα φύλλα του είναι σκουροπράσινα όμοια με του Μάραθου αλλά μεγαλύτερα. Τα φύλλα στο κατώτερο τμήμα του βλαστού είναι μεγάλα και διαιρούνται 3‐4 φορές σε λεπτούς, γραμμοειδείς λοβούς.
Στο ανώτερο τμήμα του βλαστού το μέγεθος του ελάσματος των φύλλων προοδευτικά μειώνεται και απομένουν μόνο οι διογκωμένοι κολεοί. Σχηματίζει μακριά, διακλαδισμένη ταξιανθία από πολυάριθμα, μεγάλα, σύνθετα σφαιρικά σκιάδια, με κίτρινα άνθη.
Ο καρπός (σχιζοκάρπιο) είναι ελλειψοειδής, πεπλατυσμένος, μήκους 1‐1,5εκ. Ο βλαστός καίγεται εσωτερικά, χωρίς φλόγα, θεωρείται ότι μέσα σ' αυτόν έκρυψε ο Προμηθέας τη φωτιά για να τη μεταφέρει στους ανθρώπους. Το στέλεχοός του είναι ευθυτενές, πολύ μεγάλο σαν κοντάρι. Συχνά χρησιμοποιείται σαν μπαστούνι, αφού το ξύλο του είναι πολύ ανθεκτικό και παράλληλα ελαφρό, ιδανικό για τους βοσκούς ή για πεζοπορία.
Αγριοζοχός‐Urospermum picroides
Οικογένεια: Αστεροειδών‐Asteraceae
Ετήσιο φυτό που φτάνει τα 20‐50 εκατοστά. Το συναντάμε σχεδόν παντού σε ακαλλιέργητους και καλλιεργημένους τόπους. Το σχήμα τους και οι διαστάσεις των φύλων του δεν είναι σχεδόν ποτέ το ίδιο. Τα φύλλα του είναι σκουροπράσινα οδοντωτά και μακριά με παχύ κόκκινο μίσχο και κεντρικό νεύρο.
Από το ρόδακα των φύλλων βγαίνουν ανθοφόροι βλαστοί, και στην κορυφή τους τα άνθη, σε κεφαλωτές ταξιανθίες, που περιέχουν πολλά γλωσσοειδή ανθίδια, κίτρινου χρώματος. Οι καρποί περιέχουν πολλούς σπόρους, που είναι εφοδιασμένοι με πολλά νήματα στην κορυφή τους, που λειτουργούν ως εξαρτήματα πτήσης και δίνουν στην ταξικαρπία σφαιρικό, χνουδωτό σχήμα. Με το φύσημα του ανέμου, οι σπόροι αποχωρίζονται και διασπείρονται σε σχετικά μεγάλη απόσταση, εξασφαλίζοντας την εξάπλωση του φυτού.
Ο ζοχός είναι διαφορετικό είδος (Sonchus oleraceus), της ίδιας οικογένειας, διαφορετικός μορφολογικά από τον αγριοζοχό. Υπάρχει και αυτός σε όλη την Ελλάδα, με τα κοινά ονόματα τσόχος ή σφογκός.
Ο αγριοζοχός είναι πολύ κοινό χόρτο, σε όλη τη χώρα, και τον βρίσκουμε σε καλλιεργημένα ή χέρσα χωράφια, όχθες ή παρυφές δρόμων. Στα καλλιεργημένα χωράφια θεωρείται ζιζάνιο, επειδή πολλαπλασιάζεται πολύ εύκολα και μεγαλώνει πολύ, παρεμποδίζοντας την ανάπτυξη των καλλιεργειών. Μαζεύεται από αρχές φθινοπώρου μέχρι τέλη άνοιξης.
Η γεύση του είναι πικρή, απαλύνεται όμως λίγο με το βράσιμο και την προσθήκη λεμονιού στο σερβίρισμα. Οι αγριοζοχοί, λόγω της ιδιαίτερης γεύσης τους, προσφέρονται μόνοι τους σε χορτοσαλάτες. Είναι δυνατό να συμμετέχουν με άλλα, γλυκά χόρτα, σε χορτόπιτες.
Αγριοκαρδαμούδα-Capsella bursa-pastoris
Άλλες ονομασίες: Αγριοκάρδαμο, τζουρκάς, ραγιάς
Οικογένεια: Brassicaceae Ετήσιο ή διετές φυτό (κοινό ζιζάνιο), που φτάνει περίπου μέχρι τα 40 εκατοστά ύψος. Το συναντάμε σχεδόν παντού σε ακαλλιέργητους και καλλιεργημένους τόπους, σε όλη την Ελλάδα. Τα φύλλα τους τρώγονται βραστά με άλλα χόρτα και χρησιμοποιούνται σε σαλάτες μαζί με τα άνθη τους, για πιπεράτη γεύση.
Είναι στυπτικό, επουλωτικό των πληγών και διουρητικό χόρτο, το οποίο καθαρίζει το αίμα από τις τοξίνες και δρα σαν διουρητικό, αντισηπτικό, πηκτικό του αίματος και μητροτονωτικό. Η καψέλλα φημίζεται για τις αιμοστυπτικές της ιδιότητες και τη στυπτική της επίδραση στη μήτρα.
Το αφέψημα του βοτάνου είναι αποτελεσματικό φάρμακο εναντίον των μηνορραγιών, της δυσμηνόρροιας και των μητρορραγιών.
Χρησιμοποιείται επίσης σε προβλήματα κυστίτιδας, λιθίασης των αγωγών του ουροποιητικού, αιμορραγίας της ουρήθρας, αιμορροΐδες, ρινορραγίες, αιμοπτύσεις και πληγές. Το έγχυμα του φυτού χρησιμοποιείται εσωτερικά και εξωτερικά για το σταμάτημα των αιμορραγιών, ειδικά της ουρήθρας. Χρησιμοποιείται επίσης σαν χολαγωγό και ενάντια στις πέτρες της χολής, των νεφρών και σαν διουρητικό μέσο στην ποδάγρα, ρευματισμό και ακράτεια ούρων.
Στην Κίνα θεωρούν ότι η γλυκιά της γεύση κάνει καλό στην σπλήνα.
Τα άλατα καλίου που περιέχει συμβάλλουν στη συστολή των αγγείων των εσωτερικών οργάνων αυξάνοντας έτσι την αρτηριακή πίεση.
Τέλος το νωπό φυτό σε κατάπλασμα είναι πολύ καλή πρώτη βοήθεια σε πληγές με αιμορραγία.
Στην ομοιοπαθητική το βάμμα του φυτού χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις αιμορραγιών της μύτης και εσωτερικών αιμορραγιών καθώς και σε περιπτώσεις κυστίτιδας και λιθίασης των αγωγών του ουροποιητικού.
Παρασκευή και δοσολογία
Χρησιμοποιείται το αφέψημα του αποξηραμένου φυτού ή το υγρό εκχύλισμά του. Για το αφέψημα βράζουμε 2 κουτάλια του φαγητού από το θρυμματισμένο σκεύασμα σε ένα φλιτζάνι νερό για ένα λεπτό. Το αφήνουμε να κρυώσει, το σουρώνουμε και το χρησιμοποιούμε για κομπρέσες και πλυσίματα. Το έγχυμα γίνεται με δύο κουταλάκια του τσαγιού από το σκεύασμα σε ένα φλιτζάνι βραστό νερό για 15 λεπτά. Σουρώνουμε και πίνουμε πρωί βράδυ για 10 ημέρες. Χρησιμοποιείται ακόμη το αλκολάτ και ο φρέσκος χυμός του φυτού (20-30 σταγόνες) με ένα κουτάλι τσαγιού νερό 3 φορές την ημέρα μετά το φαγητό.
Προφυλάξεις
Η χρήση του βοτάνου αντενδείκνυται στην θρομβοφλεβίτιδα. Επιπλέον η τυραμίνη που περιέχεται στο φυτό είναι συμπαθομιμητική και προκαλεί άνοδο της πιέσεως του αίματος. Δεν το χρησιμοποιούμε κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Δεν το χρησιμοποιούμε ακόμη σε προβλήματα καρδιακών νόσων και διαταραχών του θυρεοειδούς αδένα.
Αντράκλα-Portulaca Oleracia
Άλλες ονομασίες: Γλιστρίδα, σκλιμίτσα, τρέβα, χοιροβότανο
Οικογένεια: Portulacaceae Ετήσιο φυτό που φτάνει τα 20 εκατοστά. Το συναντάμε σχεδόν παντού σε ακαλλιέργητους και καλλιεργημένους τόπους. Πολλαπλασιάζεται πολύ εύκολα για αυτό θεωρείτε και ζιζάνιο.
Οικογένεια: Portulacaceae Ετήσιο φυτό που φτάνει τα 20 εκατοστά. Το συναντάμε σχεδόν παντού σε ακαλλιέργητους και καλλιεργημένους τόπους. Πολλαπλασιάζεται πολύ εύκολα για αυτό θεωρείτε και ζιζάνιο.
Τα φύλλα της είναι σκουρωπά πράσινα, σαρκώδεις και παχιά. Λέγεται ότι αν μασήσεις μερικά φρέσκα φύλλα και τα βάλεις κάτω από τη γλώσσα σου ξεδιψάς. Έχει πολύ βιταμίνη C και σίδηρο και μια διατροφική έρευνα στην Κρήτη έδειξε ότι η κατανάλωσή της, όπως και η τσουκνίδα βοηθάει την καρδιά (είναι το φυτό με τα περισσότερα ω3 λιπαρά).
Μαζεύονται οι τρυφερές κορφές τους από την αρχή του καλοκαιριού μέχρι το φθινόπωρο. Τρώγεται ωμή σαλάτα με λαδόξιδο και κρεμμύδια ή προσθέτετ ε στη ντοματοσαλάτα. Γενικά μπορεί να αντικαταστήσει τα μαρούλια σαν πράσινο λαχανικό. Μαγειρεύεται γιαχνί κατσαρόλας.
Ασφόδελος-Αsphodelus aestivus
Άλλες ονομασίες: Σπερδούκλι, ασπέρδουκλας, ασφεντυλιά, ασκέλα
Οικογένεια: Λειλιϊδών-Liliaceae Ο ασφόδελος είναι πολυετές βολβώδες φυτό που φτάνει συνήθως ένα μέτρο ύψος (μέχρι 1,5). Τα φύλλα του ξεκινούν όλα από τη βάση του φυτού σχηματίζοντας σχήμα V, έχουν γκριζοπράσινο χρώμα και στην κορυφή τους είναι μυτερά.
Τα άνθη έχουν χρώμα λευκό με καστανοκόκκινες ραβδώσεις στο κέντρο και σχηματίζονται πολλά μαζί στην κορυφή του κεντρικού στελέχους του φυτού. Οι καρποί είναι στρογγυλές κάψουλες. Ανθίζει από Φεβρουάριο μέχρι Ιούνιο.
Οι ρίζες του μοιάζουν σαν δάχτυλο ή καρότο, έχουν χρώμα καφέ και είναι χυμώδεις. Τα φυτά σχηματίζονται από συστάδες λογχωτών φύλλων που μοιάζουν κάπως με τα φύλλα του κρεμμυδιού και φτάνουν μήκος συνήθως τα 50 εκατοστά.
Ο κοινός ασφόδελος συναντάται σε λιβάδια, βοσκότοπους, βραχώδη εδάφη, πεδιάδες, παρυφές των δρόμων, κήπους.
Στην Ελλάδα συναντάμε πέντε είδη. Σύμφωνα με το Θεόφραστο οι κόνδυλοι, οι βλαστοί και τα σπέρματα τρώγονται, ο δε Διοσκουρίδης τις αναφέρει τις ρίζες σαν θεραπευτικές.
Οι ρίζες του φυτού ξεραίνονται και βράζονται σε νερό, παράγοντας μια κολλώδη ουσία που σε μερικές χώρες ανακατεύεται με δημητριακά ή πατάτες για να φτιαχτεί ασφοδελόψωμο.
Στην Ελλάδα, το 1917 κατά τον αποκλεισμό και έπειτα κατά τη γερμανική κατοχή, πολλές οικογένειες κατάφεραν να επιβιώσουν χρησιμοποιώντας για τροφή τα ριζώματα του ασφόδελου.
Κατά καιρούς είχε χρησιμοποιηθεί ως συγκολλητική ουσία, για την παρασκευή αλκοόλ αλλά και ως αλοιφή κατάλληλη για κάθε πληγή.
Ένα είδος κόλας παράγεται από τους βολβούς του ασφοδέλου, οι οποίοι πρώτα ξεραίνονται και μετά αλέθονται. Οι τσαγκάρηδες τους κοπάνιζαν μέσα σε γουδί και έφτιαχναν μία πολύ ισχυρή κόλα, το τσιρίχιν,, ιδανική για τα δέρματα.
Πρόκειται για ένα σπουδαίο μελισσοκομικό φυτό, γιατί ανθίζει από νωρίς και δίνει τροφή στις μέλισσες.
Βλίτο–Amaranthus sp.
Οικογένεια: Amaranthacae Ετήσιο φυτό που φτάνει τα 80 εκατοστά. Το συναντάμε σχεδόν παντού σε ακαλλιέργητους και καλλιεργημένους τόπους. Αποτελεί μεγάλο ζιζάνιο στις καλλιέργειες γιατί πολλαπλασιάζεται πολύ εύκολα και γρήγορα. Ο σπόρος του μπορεί να φυτρώσει και μετά από δέκα χρόνια. Μαζεύονται οι τρυφερές κορφές τους από αρχή καλοκαιριού μέχρι το φθινόπωρο. Πρέπει να το κλαδεύουμε συχνά για να πετάει από τα πλάγια πριν προλάβει να κάνει σπόρους. Τρώγονται βραστά με ξύδι ή λεμόνι και σε συνδυασμό με σκόρδο ή τσιγαριστά με διάφορα άλλα λαχανικά όπως οι κολοκυθοκορφάδες. Φτιάχνεται μέχρι και γιαχνί με πατάτες και χρησιμοποιείτε και για πίτες μαζί με άλλα χόρτα.
Βολβοί-Mouscari comosum
Άλλες ονομασίες: Κουρκουτσέλια, κρεμμυδούλες, σκυλοκρέμμυδα,
Οικογένεια: Liliaceae Πολυετή φυτά που φτάνουν τα 20 εκατοστά. Τα συναντάμε παντού σε χέρσα αλλά και καλλιεργημένα μέρη. Ανθίζουν από Φεβρουαρίου έως Απρίλιο ανάλογα τις περιοχές. Τα βλαστάρια με τα άνθη τους τρώγονται τσιγαριστά σε ομελέτες. Οι βολβοί βράζονται για να ξεπικρίσουν και σερβίρονται με λάδι και ξύδι ή γίνονται καταπληκτικό τουρσί για μεζέ!
Σίλυβο το μαριανό-Silybum marianum/Cardus marianus
Οικογένεια: Σύνθετα (Compositae).
Συγγενή είδη: Cnicus benedictus-αγιάγκαθο Διετές ακανθώδες φυτό που φθάνει σε ύψος το 1,5 μέτρο. Τα φύλλα του είναι πράσινα με χαρακτηριστικά άσπρα σημάδια σαν φλέβες και τα λουλούδια του έχουν χρώμα βυσσινί.Είναι φυτό ιθαγενές της Μεσογείου και φυτρώνει σε όλη την νότια Ευρώπη. Είναι αυτοφυές, ευδοκιμεί σε χερσότοπους αλλά και σε καλλιεργημένες εκτάσεις. Προτιμά τα ηλιόλουστα μέρη και τα καλά στραγκιζόμενα εδάφη. Πολλαπλασιάζετε εύκολα από μόνο του με τους σπόρους του και αντέχει μέχρι και τους -15 βαθμούς κελσίου.
H ρίζα και τα φρέσκα νέα φύλλα του τρώγονται ωμά ή μαγειρεμένα αλλά πρέπει πρώτα να αφαιρεθούν οι αιχμηρές άκρες τους, το οποίο είναι αρκετά χρονοβόρο. Τα φύλλα είναι αρκετά παχιά και έχουν ήπια γεύση όταν είναι νέα, αλλά γίνονται πιο πικρά το καλοκαίρι με τη ζέστη. Μαγειρεμένα έχουν γεύση σπανακιού.
Τα κεφάλια του μπορούν να φαγωθούν όπως οι αγκινάρες πριν ανθίσουν, αλλά είναι πολύ πιο μικρά. Οι ξεφλουδισμένοι μίσχοι του τρώγονται ωμοί ή μαγειρεμένοι, είναι εύγευστοι και θρεπτικοί και μπορούν να χρησιμοποιηθούν όπως το σπαράγγι ή το ρεβέντι ή να προστεθούν σε σαλάτες. Τρώγονται καλύτερα την άνοιξη όταν είναι νέοι πριν σκληρύνουν. Οι ψημένοι σπόροι του είναι υποκατάστατο του καφέ.Προτιμά τα ηλιόλουστα μέρη και τα καλά στραγκιζόμενα εδάφη.
Ραπανίδα-Raphanus raphanistrum
Άλλες ονομασίες: Άγρια ραπάνια, ραπανίδα, ραπανόβρουβα
Οικογένεια: Brassicaceae Ετήσια φυτά που φτάνουν τα 60 εκατοστά Τα συναντάμε σχεδόν παντού σε ακαλλιέργητους και καλλιεργημένους τόπους σαν ζιζάνιο. Τα φύλλα τους είναι πράσινα μακριά.
Τα τρυφερά φρέσκα φύλλα μαζεύονται από το φθινόπωρο μέχρι την άνοιξη.
Μαγειρεύονται βραστά για σαλάτα και τρώγονται με ξύδι ή λεμόνι, ή γίνονται τσιγαριστά με μυρωδικά.
Ζοχός-Sonchus oleraceus
Άλλες ονομασίες: Τσόχος, σφογκός
Οικογένεια: Αστεροειδών-Asteraceae Ετήσιο φυτό που φτάνει τα 40-80 εκατοστά. Το συναντάμε σχεδόν παντού σε ακαλλιέργητους και καλλιεργημένους τόπους. Τα φύλλα του είναι ανοιχτοπράσινα οδοντωτά και περιέχουν γαλακτώδη χυμό. Μαζεύεται από τις αρχές του φθινοπώρου μέχρι το τέλος της άνοιξης. Η γεύση τους είναι λίγο γλυκιά και τρώγονται βραστά με μπόλικο λεμόνι και μπαίνουν και σε χορτόπιτες μαζί με άλλα χόρτα και μυρωδικά.
Οικογένεια: Αστεροειδών-Asteraceae Ετήσιο φυτό που φτάνει τα 40-80 εκατοστά. Το συναντάμε σχεδόν παντού σε ακαλλιέργητους και καλλιεργημένους τόπους. Τα φύλλα του είναι ανοιχτοπράσινα οδοντωτά και περιέχουν γαλακτώδη χυμό. Μαζεύεται από τις αρχές του φθινοπώρου μέχρι το τέλος της άνοιξης. Η γεύση τους είναι λίγο γλυκιά και τρώγονται βραστά με μπόλικο λεμόνι και μπαίνουν και σε χορτόπιτες μαζί με άλλα χόρτα και μυρωδικά.
Καλέντουλα-Calendula officinalis
Οικογένεια: Αστεροειδών-Asteraceae Ετήσιο φυτό που φτάνει τα 50 εκατοστά Τη
συναντάμε σχεδόν παντού σε ακαλλιέργητους τόπους. Μαζεύονται τα πέταλα από τα άνθη της, από το χειμώνα έως την άνοιξη που ανθίζει. Χρησιμοποιείτε σε δερματικές παθήσεις και σε φαγητά για να δίνει κίτρινο χρώμα και άρωμα.
Καλόγερος-Erodium cicutarium
Άλλες ονομασίες: Περδικονύχι, χτενάκι, βελονιά, πιρουνάκι
Οικογένεια: Geraniaceae Ετήσιο φυτό που φτάνει τα 60 εκατοστά Το συναντάμε σχεδόν παντού σε ακαλλιέργητους και καλλιεργημένους τόπους. Μαζεύεται τρυφερός τον χειμώνα μέχρι την άνοιξη πριν ανθίσει.Χρησιμοποιείτε κυρίως σε πίτες αλλά και σε ομελέτες με λαχανικά.
Οικογένεια: Geraniaceae Ετήσιο φυτό που φτάνει τα 60 εκατοστά Το συναντάμε σχεδόν παντού σε ακαλλιέργητους και καλλιεργημένους τόπους. Μαζεύεται τρυφερός τον χειμώνα μέχρι την άνοιξη πριν ανθίσει.Χρησιμοποιείτε κυρίως σε πίτες αλλά και σε ομελέτες με λαχανικά.
Κάπαρη-Capparis spinosa
Οικογένεια: Capparaceae Πολυετές φυτό που φυτρώνει σε όλη την Ελλάδα. Ανθίζει
το καλοκαίρι και από αυτή μαζεύονται τα μπουμπούκια της πριν ανθίσουν. Ξεπικρίζονται σε νερό και διατηρούνται σε άλμη ή ξύδι αναλόγως πως τα θέλουμε. Χρησιμοποιείτε σε τουρσιά και σαλάτες.
Καρότο άγριο-Daucus carota
Άλλες ονομασίες: Δαυκί, παστινάκα, χαβούζι, σταφυλινάκι
Οικογένεια: Apiaceae Διετές φυτό που μπορεί να φτάσει το 1 μέτρο ύψος. Φυτρώνει παντού και είναι εξαπλωμένο σε όλη την Ελλάδα. Τα φύλλα και τα βλαστάρια του βράζονται και τρώγονται μόνα τους ή με άλλα χόρτα, όπως και του ήμερου (είναι και αντικαρκινικά). Χρησιμοποιούνται ακόμα σε χορτόπιτες για να δώσουν άρωμα(μυρίζουν περίπου σαν τον μαϊντανό). Τρώγεται και η ρίζα του, αλλά είναι πιο σκληρή και μικρή από του ήρεμου καρότου.
Οικογένεια: Apiaceae Διετές φυτό που μπορεί να φτάσει το 1 μέτρο ύψος. Φυτρώνει παντού και είναι εξαπλωμένο σε όλη την Ελλάδα. Τα φύλλα και τα βλαστάρια του βράζονται και τρώγονται μόνα τους ή με άλλα χόρτα, όπως και του ήμερου (είναι και αντικαρκινικά). Χρησιμοποιούνται ακόμα σε χορτόπιτες για να δώσουν άρωμα(μυρίζουν περίπου σαν τον μαϊντανό). Τρώγεται και η ρίζα του, αλλά είναι πιο σκληρή και μικρή από του ήρεμου καρότου.
Καυκαλήθρα-Tordylium apulum
Άλλες ονομασίες: Μοσχολάχανο, καυκαλίδα, αγριοκουτσουνάδα
Οικογένεια: Apiaceae Ετήσιο φυτό που φτάνει τα 20 εκατοστά Τη συναντάμε σχεδόν παντού σε ακαλλιέργητους τόπους. Μαζεύονται τα φύλλα και οι τρυφερές κορφές της από το χειμώνα έως την άνοιξη που ανθίζει. Τη χρησιμοποιούμε κυρίως σε πίτες αλλά και σαν μυρωδικό σε φασολάδες και σάλτσες.
Λάπαθο-Rumex sp.
Άλλες ονομασίες: Λάπατο, ξυνολάπατο, ξινήθρα, αγριοσέσκλο
Οικογένεια: Polygonaceae Ετήσια φυτά που φτάνουν τα 50 εκατοστά. Τα συναντάμε σχεδόν παντού σε ακαλλιέργητους τόπους. Έχει γύρω στα 5 είδη πολύ διαδεδομένα στην Ελλάδα.
Οικογένεια: Polygonaceae Ετήσια φυτά που φτάνουν τα 50 εκατοστά. Τα συναντάμε σχεδόν παντού σε ακαλλιέργητους τόπους. Έχει γύρω στα 5 είδη πολύ διαδεδομένα στην Ελλάδα.
Τα φύλλα του είναι σκουροπράσινα και έχουν μια ελαφριά ξινή γεύση. Μαζεύεται από τις αρχές του φθινοπώρου μέχρι το τέλος την άνοιξη. Μαγειρεύονται βραστά μόνα τους ή με κρέας και χρησιμοποιούνται για χορτόπιτες.
Μάραθος-Foeniculum vulgare
Άλλες ονομασίες: Μάλαθρο, φινόκιο
Οικογένεια: Apiaceae Πολυετές φυτό που φτάνει τα δύο μέτρα. Το συναντάμε
Παλιά οι Κινέζοι και οι Ινδοί θεωρούσαν το μάραθο αντίδοτο για τα δαγκώματα των φιδιών και των σκορπιών.
Οι Αρχαίοι Έλληνες το έλεγαν «μάραθρον» και το θεωρούσαν σύμβολο επιτυχίας. Φαίνεται ότι οφείλει τ’ όνομά του στη μνήμη της νίκης κατά των Περσών στο Μαραθώνα το 490 π.Χ. Ο Πλίνιος το αναφέρει σε συνταγές του με περισσότερες από 20 ενδείξεις, ενώ πίστευε ότι τα φίδια έτρωγαν μάραθο για ν' αλλάζουν δέρμα.
Το 10ο αιώνα συνδέθηκε με τη μαγεία, ενώ το Μεσαίωνα είχε συνδεθεί με το αδυνάτισμα, γιατί πιστευόταν ότι οι σπόροι του έκοβαν την όρεξη.
Είναι φυτό πολυετές που φτάνει τα 2μ. σε ύψος. Η ρίζα του είναι σαρκώδης σαν του καρότου από την οποία βγαίνει ένας όρθιος βλαστός, αυλακωτός με μπλε ζώνες. Ρίχνει τα βαθυπράσινα φύλλα του, που ξαναβγαίνουν με τις πρώτες βροχές.
Έχουν μακριούς μίσχους, είναι σύνθετα, πετροσχιδή και μοιάζουν με του Άνηθου. Τα πολλά μικρά κίτρινα άνθη του βγαίνουν σε ταξιανθίες το καλοκαίρι, πάνω σε μακριούς ανθοφόρους βλαστούς. Οι σπόροι του ωριμάζουν το φθινόπωρο και είναι μακρόστενοι, κυρτοί, με πέντε πλευρές και χρώμα συνήθως καστανό.
Η Μανιάτισσα νοικοκυρά, βάζει μάραθο ακόμα και σήμερα στα νηστίσιμα της Σαρακοστής, τις αγκινάρες, τους ντολμάδες, στο χταπόδι, στις χορτόπιτες και σε ωμές σαλάτες για το εξαίσιο άρωμα που τους προσδίδει. Με μάραθο αρωματίζονται οι ελιές, τα τουρσιά και το ξύδι που φτιάχνονται στο σπίτι, ενώ ο μαραθόσπορος μπορεί να προστεθεί στο ψωμί, αλλά και στο γαρνίρισμα φαγητών.
Στη φαρμακευτική χρησιμοποιείται για τον πόνο των ματιών, της κυστίτιδας, των αρθριτικών. Προφυλάσσει από τη γρίπη, το βήχα, τον κοκίτη, το άσθμα, τις στομαχικές διαταραχές, τη ναυτία, τους κοιλιακούς πόνους των παιδιών. Οι σπόροι του μπορούν ν' αρωματίζουν το νερό που δίνουν στα μωρά και τα βοηθά στην πέψη.
Είναι ευεργετικός στα μαλλιά και αντιρυτιδικός. Λέγεται ότι αυξάνει το γάλα στις θηλάζουσες μητέρες, ενώ χρησιμοποιείται για τον καθαρισμό και τον αρωματισμό του στόματος. Το αιθέριο έλαιο των σπόρων του, που περιέχει 6% αιθέρια έλαια ανηθόλης και μαραθόλης, χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία, ποτοποιεία (ιδιαίτερα σε λικέρ όπως στο Αψέντι των Άλπεων) και στη βιομηχανία καλλυντικών.
Μολόχα-Malva sp.
Οικογένεια: Malvaceae Ετήσιο φυτό που φτάνει τα 90 εκατοστά. Τη συναντάμε σχεδόν παντού σε ακαλλιέργητους τόπους. Μαζεύονται τα φύλλα και οι τρυφερές κορφές της από το χειμώνα έως την άνοιξη που ανθίζει. Τα φύλλα τρώγονται βραστά με άλλα χόρτα, ή γίνονται ντολμαδάκια.
Μπόραγκο-Borago officinalis
Άλλες ονομασίες: Αρμπέτα, πουράντζα
Οικογένεια: Boraginaceae Ετήσιο φυτό που φτάνει τα 40 εκατοστά. Τα συναντάμε
Ανθίζει από την άνοιξη έως το καλοκαίρι. Τα άνθη και τα φύλλα του τρώγονται σε σαλάτες και δίνουν μια δροσερή γεύση απαλή σαν του αγγουριού. Είναι φαρμακευτικό αλλά και μελισσοκομικό φυτό.
Προφυλάξεις: Τα φύλλα του αλλά όχι τα άνθη του, περιέχουν μικρές ποσότητες αλκαλοειδών που μπορούν να βλάψουν το συκώτι αν φαγωθούν σε μεγάλες ποσότητες. Όσοι έχουν προβλήματα συκωτιού θα πρέπει να το αποφεύγουν.
Μυρώνι (Κτενόχορτο της Αφροδίτης)-Scandix pectin veneris
Οικογένεια: Apiaceae Ετήσιο φυτό που φτάνει τα 20 εκατοστά. Το συναντάμε σχεδόν παντού σε ακαλλιέργητους τόπους. Μαζεύονται τα φύλλα από το χειμώνα έως την άνοιξη που ανθίζει. Το χρησιμοποιούμε κυρίως σε πίτες αλλά και σαν μυρωδικό σε φρέσκιες σαλάτες και σάλτσες.
Ξινήθρα- Oxalys acetosella/ Oxalys pes‐caprae (ξινήθρα με διπλά άνθη)
Άλλες ονομασίες: Οξαλίδα
Οικογένεια: Oxalidaceae Τη ξινήθρα τη συναντάμε παντού, γιατί εξαπλώνεται πολύ
εύκολα και μπορεί να γίνει ενοχλητικό ζιζάνιο. Περιέχει καλιούχο οξαλικό άλας και μπορεί να αποβεί δηλητηριώδης αν φαγωθεί σε μεγάλη ποσότητα. Χρησιμοποιείτε σε σούπες, σάλτσες και χορτόπιτες σε μικρές ποσότητες, για να δώσει ξινή γεύση.
Χρειάζεται μεγάλη προσοχή να μην επεκταθεί στο χωράφι σας γιατί εξαπλώνεται γρήγορα παντού, εξαφανίζοντας τα άλλα φυτά.
Χρειάζεται μεγάλη προσοχή να μην επεκταθεί στο χωράφι σας γιατί εξαπλώνεται γρήγορα παντού, εξαφανίζοντας τα άλλα φυτά.
Οβριές-Tamus communis
Άλλες ονομασίες: Αβρωνιά, ομβριά, βεργιά
Οικογένεια: Dioscoreaceae Πολυετές αναριχώμενη κλιματίδα που φτάνει τα 4 μέτρα. Τη συναντάμε σχεδόν παντού σε ακαλλιέργητους τόπους και κυρίως κάτω από ακαλλιέργητες ελιές. Μαζεύονται οι τρυφεροί βλαστοί τους, δηλαδή τα νέα βλαστάρια που βγαίνουν από το Μάρτιο μέχρι τον Απρίλιο.
Τα τρυφερά βλαστάρια βράζονται ελαφρώς και τρώγονται με λάδι και ξύδι για ορεκτικό, αλλά γίνονται και τσιγαριστά με κρεμυδάκι. Το ζουμί τους πίνεται και είναι διουρητικό.
Προσοχή! Δηλητηριώδες φυτό που περιέχει μια ουσία ερεθιστική για την επιδερμίδα.
Οικογένεια: Dioscoreaceae Πολυετές αναριχώμενη κλιματίδα που φτάνει τα 4 μέτρα. Τη συναντάμε σχεδόν παντού σε ακαλλιέργητους τόπους και κυρίως κάτω από ακαλλιέργητες ελιές. Μαζεύονται οι τρυφεροί βλαστοί τους, δηλαδή τα νέα βλαστάρια που βγαίνουν από το Μάρτιο μέχρι τον Απρίλιο.
Τα τρυφερά βλαστάρια βράζονται ελαφρώς και τρώγονται με λάδι και ξύδι για ορεκτικό, αλλά γίνονται και τσιγαριστά με κρεμυδάκι. Το ζουμί τους πίνεται και είναι διουρητικό.
Προσοχή! Δηλητηριώδες φυτό που περιέχει μια ουσία ερεθιστική για την επιδερμίδα.
Παπαρούνα-Papaver rhoeas
Άλλες ονομασίες: Κουτσουνάδα, κοκκινούδα
Οικογένεια: Papaveraceae Ετήσιο φυτό που φτάνει τα 30-60 εκατοστά. Τη συναντάμε σχεδόν παντού σε ακαλλιέργητους τόπους. Τα φύλλα της είναι ανοιχτοπράσινα Μαζεύεται ολόκληρη από το χειμώνα έως την άνοιξη πριν ανθίσει.
Τα φύλλα και οι βλαστοί βράζονται και τρώγονται σκέτα ή με άλλα χόρτα. Τι χρησιμοποιούμε ακόμα σε χορτόπιτες μαζί με άλλα μυρωδικά.
Πετρομάρουλο-Lactuca serriola
Οικογένεια: Αστεροειδών-Asteraceae Διετές φυτό που μπορεί να φτάσει το 1 μέτρο. Φυτρώνει παντού σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας. Έχει χοντρό κεντρικό βλαστό με αγκάθια. Οι βλαστοί και τα φύλλα του περιέχουν γαλακτώδη χυμό, ο οποίος είναι ηρεμιστικός και φτιάχνει την διάθεση.
Το ώριμο μεγάλο φυτό είναι ελαφρώς τοξικό. Τα τρυφερά φύλλα του όταν είναι ακόμα μικρό, βράζονται και τρώγονται μόνα τους ή με άλλα χόρτα.
Ραδίκια άγρια-Cichorium intybus
Άλλες ονομασίες: Πικροράδικο, πικραλίδα
Οικογένεια: Αστεροειδών-Asteraceae Πολυετή φυτά που φτάνουν ένα μέτρο. Τα συναντάμε σχεδόν παντού σε ακαλλιέργητους τόπους. Μαζεύονται από το φθινόπωρο με τις πρώτες βροχές έως το τέλος της άνοιξης. Βράζονται και τρώγονται με λαδολέμονο ή μαγειρεμένα με κρέας.
Ρόκα (Αζούματο)-Eruca sativa
Οικογένεια: Brassicaceae Ετήσιο φυτό που φτάνει τα 60-80 εκατοστά। Τη συναντάμε σχεδόν παντού σε ακαλλιέργητους και καλλιεργημένους τόπους. Τα φύλλα της είναι πράσινα και ο μίσχος της μακρύς και λευκός. Μαζεύονται τα φύλλα και οι τρυφερές κορφές της όλες τις εποχές του χρόνου. Ανθίζει από άνοιξη μέχρι και το καλοκαίρι. Τα άνθη της προσελκύουν τις μέλισσες. Κόβουμε συχνά τα φύλλα της για να εμποδίσουμε την ανθοφορία. Τρώγεται σκέτη σαν ξιδάτη σαλάτα ή με μαρούλι, λάχανο, ντομάτα.
Σέσκουλο-Beta vulgaris
Άλλες ονομασίες: Σέσκλο, γλυκορίζι
Οικογένεια: Chenopodiaceae Πολυετές φυτό που φτάνει μέχρι τα 50-60 εκατοστά.
Καλλιεργείτε και γι αυτό μαζεύεται, άνοιξη και φθινόπωρο.
Η γεύση τους είναι γλυκιά και τα τρυφερά φρέσκα φύλλα τους τρώγονται σαλάτα (σαν μαρούλι) μαζί με κρεμμυδάκι ή πράσο, λάδι και ξύδι.
Μαγειρεύονται κοκκινιστά μαζί με μυρωδικά και λαχανικά, μαζί με ρύζι (γίνονται σαν το σπανακόρυζο), και ντολμαδάκια. Φυσικά χρησιμοποιούνται και σε χορτόπιτες μαζί με άλλα χόρτα και μυρωδικά.
Σινάπι-Sinapis alba
Οικογένεια: Brassicaceae Ετήσιο φυτό που φτάνει τα 80 εκατοστά. Το συναντάμε σχεδόν παντού σε ακαλλιέργητους και καλλιεργημένους τόπους. Τα φύλλα του είναι πράσινα ανοιχτά.
Μαζεύονται τα φύλλα το φθινόπωρο έως την άνοιξη.
Τα φρέσκα τρυφερά φύλλα τους τρώγονται βραστά μόνα τους ή με άλλα χόρτα και χρησιμοποιούνται με άλλα χόρτα σε χορτόπιτες.
Καλλιεργείται και για τους σπόρους του. Αλεσμένοι χρησιμεύουν στην παρασκευή μουστάρδας.
Σκόλυμος-Scolymus hispanicus L.
Άλλες ονομασίες: σκολιάμπρι, σκόλιαντρος, σκόλυμος, ασπράγκαθο
Οικογένεια: Αστεροειδών (Asteraceae) Διετές ή πολυετές φυτό, που μπορεί να φτάσει το 1 μέτρο ύψος. Έχει βαθιά χοντρή ρίζα και χοντρό κεντρικό βλαστό. Τα φύλλα του είναι οδοντωτά και αγκαθωτά. Ανθίζει το καλοκαίρι και το βρίσκουμε παντού σε όλη την Ελλάδα σε ακαλλιέργητα εδάφη σε χαμηλό υψόμετρο.
Τα νέα τρυφερά φύλλα πριν γίνουν ακανθωτά και οι τρυφεροί βλαστοί του μαζεύονται από το χειμώνα έως την άνοιξη. Το φθινόπωρο μαζεύεται η ρίζα και οι σαρκώδες ράχες των φύλλων του.
Τα νέα φύλλα και οι βλαστοί του τρώγονται βραστά μόνα τους ή με άλλα χόρτα.
Οι ρίζες και οι μίσχοι γίνονται σούπες ή μαγειρεύονται με κρέας. Επίσης μπορούν να βραστούν και να γίνουν τουρσί με ξύδι και λάδι.
Σκόρδο άγριο-Allium sativum
Οικογένεια: Chenopodiaceae Πολυετές φυτό που φτάνει τα 60 εκατοστά. Το συναντάμε σχεδόν παντού σε ακαλλιέργητους τόπους. Μαζεύετε ολόκληρο από το χειμώνα έως το τέλος της άνοιξης. Το χρησιμοποιούμε σε λαχανόπιτες αλλά και σαν μυρωδικό σε φρέσκιες σαλάτες και σάλτσες.
Σπαράγγια άγρια-Asparagus sp.
Άλλες ονομασίες: Σφαράγια, σπαραγγούδι, φρύγανο, κουτσαγρέλια
Οικογένεια: Liliaceae Πολυετές φυτά που φτάνουν το ενάμιση μέτρο. Τα συναντάμε σχεδόν παντού σε ακαλλιέργητους τόπους και κυρίως κάτω από ακαλλιέργητες ελιές. Μαζεύονται οι τρυφεροί βλαστοί τους, δηλαδή τα νέα βλαστάρια που βγαίνουν από το Μάρτιο μέχρι τον Απρίλιο.
Τα τρυφερά πρώιμα βλαστάρια τρώγονται και ωμά σαν σαλάτα.
Μαγειρεύονται ελαφρώς βρασμένα με λάδι και ξύδι για ορεκτικό και το ζουμί τους πίνεται και είναι διουρητικό. Με τα σπαράγγια γίνονται καταπληκτικές ομελέτες και σάλτσες για μακαρονάδα!
Στρύφνος-Solanum nigrum
Οικογένεια: Σολανίδη-Solanaceae Ετήσιο φυτό που φτάνει τα 60 εκατοστά. Το συναντάμε σχεδόν παντού σε ακαλλιέργητους τόπους. Το φυτό κυρίως στους καρπούς του περιέχει σολανίνη που είναι τοξική, αλλά με το βράσιμο γίνετε ακίνδυνη.Μαζεύονται οι τρυφερές κορφές του όλο το καλοκαίρι. Το χρησιμοποιούμε κυρίως μαζί με βραστά τσιγαριστά λαχανικά, όπως τα βλίτα, τα φασόλια και τα κολοκυθάκια.
Ταράξακον το φαρμακευτικόν-Taraxacum officinalis - Πικραλίδα
Άλλες ονομασίες: Αγριοράδικο, πικραλίδα, αγριομάρουλο
Οικογένεια: Αστεροειδών-Asteraceae Πολυετές αυτοφυές φυτό που φυτρώνει σε όλο τον κόσμο και φτάνει τα 25 εκατοστά ύψος. Το συναντάμε σε ακαλλιέργητους τόπους και σε χωράφια σαν ζιζάνιο. Πολλαπλασιάζετε εύκολα από τους σπόρους του την άνοιξη. Τα φύλλα του είναι οδοντωτά, ανόμοια μεταξύ τους και μικρότερα από το κοινό ραδίκι cichorium.
Τα άνθη του ξεπετάγονται από μικρούς βλαστούς από τη βάση του φυτού είναι μικρά, οδοντωτά και έχουν χρυσαφένιο χρώμα.
Τα αγριοράδικα μαζεύονται από τον χειμώνα μέχρι την άνοιξη και τρώγονται ωμά σε σαλάτες ή βραστά, σκέτα ή με κρέας . Ακόμη τα φύλλα του μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε λαχανόπιτες μαζί με άλλα χόρτα.
Τέλος το taraxacum είναι ισχυρό διουρητικό και μειώνει την ποσότητα των υγρών μέσα στο σώμα, αλλά αντίθετα με τα άλλα διουρητικά που προκαλούν απώλεια καλίου, τα φύλλα του περιέχουν μεγάλες ποσότητες καλίου που τις παρέχουν στον οργανισμό. Η ρίζα και τα φύλλα του χρησιμοποιούνται για την πρόληψη αλλά και την καταπολέμηση της πέτρας στη χολή.
. Χαρακτηρίζεται ως το ισχυρότερο και, ταυτόχρονα, το καλύτερο φυσικό διουρητικό, καθώς περιέχει περίπου 5% κάλιο, κάτι που το καθιστά ασφαλές στη χρήση του, αφού δεν «στεγνώνει» τον οργανισμό από τους ηλεκτρολύτες του. Πολύτιμο για τη γενικότερη τόνωση του οργανισμού και ίσως το καλύτερο, ευρείας εφαρμογής, τονωτικό του ήπατος.
Περιέχει μεγάλη ποσότητα βιταμίνης Α (4 φορές περισσότερη από το μαρούλι), σίδηρο (μεγαλύτερη περιεκτικότητα από το σπανάκι), φώσφορο και μαγγάνιο. Ιδανικό για τον καθαρισμό του αίματος, είναι χολαγωγό, υπακτικό, τονωτικό, αντιρευματικό. Ελαττώνει τη χοληστερίνη και το αφέψημα των φύλλων και των ανθέων του χρησιμοποιείται κατά του διαβήτη και της παχυσαρκίας. Δρα ευεργετικά σε ό,τι αφορά τη λειτουργία των αδένων, βοηθάει στην καταπολέμηση της κατακράτησης υγρών κατά τη διάρκεια της εμμήνου ρύσεως (δυσμηνόρροια). Ως χολαγωγό μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη φλεγμονή ή τη συμφόρηση του ήπατος και της χοληδόχου κύστεως. Σε περίπτωση χολολιθίασης, αν οι πέτρες είναι μεγάλες ή αν ακολουθείτε φαρμακευτική αγωγή, συμβουλευτείτε τον γιατρό σας προτού το χρησιμοποιήσετε.
Ο κατάλογος των ευεργετικών ιδιοτήτων του είναι ευρύς: χρησιμοποιείται κατά των χρόνιων δερματικών παθήσεων, είναι τονωτικό του στομάχου και το γάλα που βγαίνει όταν το κόβουμε θεραπεύει σπυριά, κρεατοελιές, ακόμη και τους κάλους.
Θεωρείται ότι χαρίζει στο μέγιστο τις ευεργεσίες του αν καταναλώσει κανείς τα φύλλα του φρέσκα, σαν σαλάτα. Ωφέλιμη όμως είναι και η ρίζα του. Οι ρίζες αυτού του τόσο κοινού φυτού σε όλη την Ελλάδα συλλέγονται από τον Ιούνιο μέχρι τον Αύγουστο, οπότε έχουν την πιο μεγάλη πικράδα. Τα φύλλα του μπορεί κανείς να τα μαζέψει όλες τις εποχές. Τα κίτρινα άνθη του στέκονται σε μοναχικά κεφαλάκια ανάμεσα σε οδοντωτά φύλλα, αργά την άνοιξη μέχρι το φθινόπωρο. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν αφέψημα, έγχυμα ή βάμμα.
Πώς να το χρησιμοποιήσω;
Αφέψημα: Βράστε 2-3 κουταλιές του τσαγιού ρίζας σε ένα φλιτζάνι νερό, χαμηλώστε τη φωτιά και αφήστε το να σιγοβράσει για ακόμη 10 -15 λεπτά. Σαν ρόφημα, 3 φορές την ημέρα.
Βάμμα: 5 -10 ml βάμματος, 3 φορές την ημέρα.
Τσουκνίδα-Urtica dioica
Οικογένεια: Urticaceae Ετήσιο φυτό που μπορεί να φτάσει πάνω από ένα μέτρο. Τη συναντάμε σχεδόν παντού σε ακαλλιέργητους και καλλιεργημένους τόπους. Μαζεύονται τα νέα φρέσκα φύλλα από το φθινόπωρο μέχρι την άνοιξη πριν ανθίσει.
Τα φρέσκα φύλλα της τρώγονται βραστά σαλάτα ή τσιγαριστά με άλλα μυρωδικά.
Με τα φύλλα της και άλλα μυρωδικά φτιάχνονται καταπληκτικές τσουκνιδόπιτες!
Χηροβότανο-Helminthotheca echioides (L.) Holub(=Picris echioides)
Άλλες ονομασίες: Μυρμηγκοβότανο, χοιρομουρίδα
Οικογένεια: Αστεροειδών-Asteraceae Ετήσιο ή διετές φυτό που φτάνει τα 30-60 εκατοστά.
Το συναντάμε σχεδόν παντού σε ακαλλιέργητους και καλλιεργημένους τόπους. Πολλαπλασιάζεται πολύ εύκολα. Τα φύλλα του είναι σκούρα πράσινα και χνουδωτά, καλυμμένα με τρίχες.
Τα κατώτερα φύλλα του είναι οδοντωτά και τα ανώτερα επιφυή. Το επάνω μέρος των φύλλων είναι γεμάτα με λευκές φλύκταινες (φουσκίτσες). Οι χήρες λέγεται, του έχουν μεγαλύτερη αδυναμία, από αυτό και το όνομά του.Τα νεαρά φυτά του μαζεύονται από το φθινόπωρο μέχρι την άνοιξη. Τρώγονται βραστά σκέτα με λαδολέμονο ή σε συνδυασμό με άλλα χόρτα.
Τι άλλο πρέπει να γνωρίζουμε:
Πρέπει να μαζεύουμε χόρτα από απομακρυσμένα μέρη, μακριά από αυλάκια αποστράγγισης, παρυφές δρόμων, καλλιεργημένα χωράφια ή βοσκότοπους. Όλα αυτά μπορεί να έχουν μολυνθεί από καυσαέρια, φυτοφάρμακα, λιπάσματα, απορρίμματα ζώων με αποτέλεσμα να υπάρχει κίνδυνος δηλητηρίασης και μόλυνσης με εχινόκοκκο, η οποία είναι και αναπόφευκτη. Επίσης απαραίτητος είναι και ένας στοιχειώδης εξοπλισμός.
Μαζί με ένα κοφτερό μαχαίρι, είναι απαραίτητη και μια σακούλα. Το ιδανικότερο είναι βέβαια η σακούλα αυτή να μην είναι πλαστική. Μια σακούλα από λινάτσα ή βαμβακερό ύφασμα είναι ότι χρειάζεται για να βάλουμε τα χόρτα. Παλιά οι νοικοκυρές φορούσαν μια βαμβακερή ποδιά, όπου έβαζαν τα χόρτα που μάζευαν. Έτσι τα χόρτα αερίζονταν και δεν «άναβαν», μέχρι να φτάσουν στο σπίτι. Η καλύτερη ώρα συλλογής των άγριων χόρτων είναι το πρωί και το απόγευμα κι’ αυτό επειδή τα φυτά παράγουν τα θρεπτικά τους στοιχεία στα υπέργεια τμήματα τους και τα αποθησαυρίζουν στα υπόγεια.
Επίσης δεν είναι ανάγκη να μαζέψουμε όλα τα χόρτα από μια μόνο περιοχή, γιατί μ’ αυτόν τον τρόπο μειώνεται η αποικία που τα φυτά δημιούργησαν. Τα ίδια χόρτα υπάρχουν και δίπλα σε μία άλλη περιοχή. Μπορούμε να συμπληρώσουμε την ποσότητα που χρειαζόμαστε από κει, χωρίς να δημιουργήσουμε πρόβλημα στην φυτοκοινωνία.Το ίδιο ισχύει και για την ποσότητα των χόρτων που θα μαζέψουμε.Δεν θα πρέπει να είναι υπερβολική, αρκεί να καλύπτει τις άμεσες ανάγκες μας.
Σκεφτείτε ότι το καθάρισμα τους απαιτεί χρόνο, θα πρέπει να είναι άμεσο γιατί δεν διατηρούνται για πολύ στο ψυγείο,άβραστα ή βρασμένα. Η κατάψυξη είναι μια λύση, όμως ένα μεγάλο μέρος της θρεπτικής τους αξίας χάνεται.Τα χόρτα που θα διαλέξουμε θα πρέπει να είναι υγιή. Όσα έχουν κιτρινισμένα ή καμένα φύλλα, καλό είναι να αποφεύγονται, μια και δεν είναι πάντα εύκολο να προσδιοριστεί η αιτία της ζημιάς τους.
Μπορεί να είναι από ζιζανιοκτόνα, που είναι δηλητηριώδη.Τα χόρτα δεν ξεριζώνονται, κόβονται με το μαχαίρι μόνο τα φύλλα και τα βλαστάρια τους. Η ρίζα συνήθως δεν τρώγεται, οπότε δεν έχει νόημα να συλλέγεται. Ακόμα κι αν χρειαστεί να συλλεχθεί για φαρμακευτική χρήση, αυτός δεν είναι λόγος να καταστραφεί όλο το φυτό. Πολλά χόρτα έχουν μάτια στο σημείο που χωρίζεται η ρίζα από τον βλαστό ή το ρόδακα των φύλλων και θα ξαναβλαστήσουν, αν χάσουν τα φύλλα τους.
Κόβοντας λοιπόν μόνο τα φύλλα, εξασφαλίζεται η επιβίωση του χόρτου, πολύ πιθανόν και ο πολλαπλασιασμός του.
Τέλος, τη σακούλα με τα χόρτα θα πρέπει να τοποθετείται σε σκιερό και δροσερό μέρος, ποτέ στον ήλιο και σε κλειστούς χώρους (πορτμπαγκάζ) γιατί έτσι μπορούν να μαραθούν, σε ελάχιστο χρόνο. Τα χόρτα πρέπει να διατηρούνται σε δροσερό μέρος, χωρίς να διαβρέχονται με νερό. Η υγρασία ευνοεί την ανάπτυξη μικροοργανισμών, με αποτέλεσμα να σαπίσουν.
1.2 Επίδειξη συλλογής άγριων εδώδιμων χόρτων
1.2 Επίδειξη συλλογής άγριων εδώδιμων χόρτων
Πως μαζεύουμε άγρια χόρτα και μάλιστα αυτά που πολλαπλασιάζονται και με ριζώματα; Διαλέγουμε το μέρος που θα μαζέψουμε άγρια χόρτα ώστε να μην είναι κοντά σε δρόμους, σε καλλιεργημένα χωράφια, σε βιομηχανικές περιοχές κ.λπ. Γενικά προτιμούμε μέρη με λίγο έως πολύ υψόμετρο και με έδαφος σχετικά πετρώδες, (είναι πιο νόστιμα). Καλύτερη ώρα είναι μετά από βροχή, όπου τα χόρτα είναι πιο τρυφερά και επίσης προτιμούμε απόγευμα, ώστε να προλάβετε να πάρετε και τα θρεπτικά τους στοιχεία που παρήγαγαν εκείνη τη μέρα, πριν αποθηκευτούν στις ρίζες του φυτού. Αν είναι μετά τη συλλογή τους να τα μεταφέρουμε γρήγορα σπίτι, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και μια καθαρή πλαστική σακούλα, αλλιώς προτιμούμε μια βαμβακερή (για να μην «ανάψουν» τα χόρτα). Έχουμε μαζί μας ένα κοφτερό μαχαίρι σαν αυτό που βλέπετε στις φωτογραφίες.
Ποτέ δεν μαζεύομε ένα χόρτο αν δεν είμαστε σίγουροι ότι τρώγεται. Αν έχουμε και την παραμικρή αμφιβολία το αφήνουμε.Στη φύση υπάρχουν παρά πολλά χόρτα που είναι επικίνδυνα και δηλητηριώδη.
Επειδή τα χόρτα ενός είδους εμφανίζονται συνήθως κατά αποικίες μαζεμένα δηλαδή ποτέ δεν τα κόβουμε όλα (δεν τα εξολοθρεύουμε δηλ.).
Αφήνουμε κάποια και πάμε παρακάτω να βρούμε άλλα.
Δεν μαζεύουμε περισσότερα από όσα χρειαζόμαστε.
Τα χόρτα δεν τα ξεριζώνουμε ποτέ.
Αφού βρούμε ένα ωραίο και υγιές χόρτο (φωτο 1), πλησιάζουμε με το μαχαίρι υπό γωνία και το μπήγουμε κάτω από τη κέντρο του χόρτου που είναι η κεντρική του ρίζα. (φωτο 2)
Φώτο 1
Φώτο 2
Το φέρνουμε ακόμη περισσότερο παράλληλα με το έδαφος και κόβουμε οριζόντια ακριβώς κάτω από την επιφάνεια του εδάφους οριζόντια τη ρίζα του και αμέσως μετά ανασηκώνουμε με το μαχαίρι το κομμένο χόρτο,(φωτο 3) το γυρίζουμε ανάποδα και το αφήνουμε να πέσει στο έδαφος (φωτο 4)
Φώτο 3
Φώτο 4
Κάνουμε μια πρώτη καθαριότητα στο χόρτο, διώχνοντας τα διάφορα ξένα χορταράκια ή σώματα που βγήκαν μαζί με το χόρτο καθώς και τα χώματα, με το χέρι τινάζοντας το ελαφρά. (φωτο 5)
Φώτο 5
Μετά κόβουμε ένα μέρος της ρίζας και καθαρίζουμε όλα τα κίτρινα φύλλα από το χόρτο. Αυτό που θα μείνει είναι έτοιμο να πλυθεί καλά και να πέσει στο βρασμένο νερό μιας κατσαρόλας με πολύ νερό. (φωτο 6)
Φώτο 6
Υ.Γ.
Η επίδειξη έγινε με το διάσημο αγριοράδικο ‐ ο βασιλιάς των αγριόχορτων – που πέραν της εξαιρετικής νοστιμιάς που έχει κάνει και ένα ωραιότατο ραδικόζουμο που μπορείτε να το πιείτε με λίγο λεμόνι και αν θέλετε και λίγο λάδι.Το αγριοράδικο ξεχωρίζει εύκολα, πέραν του χαρακτηριστικού σχήματος των φύλλων, αλλά και της συστροφής που κάνει το φυτό όταν το κόψουμε (στη Λακωνία γι’ αυτό το λόγο τα λένε και καβουράκια). (φωτο 7)
Η επίδειξη έγινε με το διάσημο αγριοράδικο ‐ ο βασιλιάς των αγριόχορτων – που πέραν της εξαιρετικής νοστιμιάς που έχει κάνει και ένα ωραιότατο ραδικόζουμο που μπορείτε να το πιείτε με λίγο λεμόνι και αν θέλετε και λίγο λάδι.Το αγριοράδικο ξεχωρίζει εύκολα, πέραν του χαρακτηριστικού σχήματος των φύλλων, αλλά και της συστροφής που κάνει το φυτό όταν το κόψουμε (στη Λακωνία γι’ αυτό το λόγο τα λένε και καβουράκια). (φωτο 7)
Φώτο 7
2.1 Προϋποθέσεις αγοράς των άγριων χόρτων
Πρέπει να διαλέγουμε τα τρυφερά ‘’ζωντανά’’ χόρτα, με το υγιές φύλλωμα, για λόγους της δικής μας ασφάλειας. Δεν πρέπει να αγοράζουμε μεγαλύτερη ποσότητα από αυτήν που έχουμε την δυνατότητα να καθαρίσουμε, να πλύνουμε, να μαγειρέψουμε και να φάμε.Όταν πηγαίνουμε σπίτι πρέπει να βγάζουμε τα χόρτα από την πλαστική σακούλα που τα έβαλε ο πωλητής, και να τα βάζουμε σε ένα δίσκο, πάνω στον πάγκο της κουζίνας.Το καθάρισμα γίνεται αυθημερόν.
3 Καθάρισμα και πλύσιμο των άγριων χόρτων
Τα χόρτα που μαζεύουμε ή αγοράζουμε θέλουν καθάρισμα. Καταρχήν, θα πρέπει να ξεχωρίσουμε τα διάφορα ξένα σώματα και χορταράκια που δεν τρώγονται. Μετά αφαιρούμε τα κιτρινισμένα ή άρρωστα φύλλα και βλαστάρια τους. Οι ρίζες τους είναι σκληρές για να βραστούν μαζί με τα τρυφερά βλαστάρια, οπότε θα κοπούν κι’ αυτές. Το ιδανικό είναι να φάμε τα χόρτα την ίδια ημέρα που θα τα μαζέψουμε, πολύ δε περισσότερο αν τα έχουμε αγοράσει. Τις περισσότερες φορές αυτό δεν είναι δυνατό, και οι λόγοι είναι διάφοροι. Θα χρειαστεί λοιπόν να
τα συντηρήσουμε.
3.1 Βασικοί κανόνες συντήρησης μέχρι την κατανάλωση
Πρέπει να διαλέγουμε τα τρυφερά ‘’ζωντανά’’ χόρτα, με το υγιές φύλλωμα, για λόγους της δικής μας ασφάλειας. Δεν πρέπει να αγοράζουμε μεγαλύτερη ποσότητα από αυτήν που έχουμε την δυνατότητα να καθαρίσουμε, να πλύνουμε, να μαγειρέψουμε και να φάμε.Όταν πηγαίνουμε σπίτι πρέπει να βγάζουμε τα χόρτα από την πλαστική σακούλα που τα έβαλε ο πωλητής, και να τα βάζουμε σε ένα δίσκο, πάνω στον πάγκο της κουζίνας.Το καθάρισμα γίνεται αυθημερόν.
3 Καθάρισμα και πλύσιμο των άγριων χόρτων
Τα χόρτα που μαζεύουμε ή αγοράζουμε θέλουν καθάρισμα. Καταρχήν, θα πρέπει να ξεχωρίσουμε τα διάφορα ξένα σώματα και χορταράκια που δεν τρώγονται. Μετά αφαιρούμε τα κιτρινισμένα ή άρρωστα φύλλα και βλαστάρια τους. Οι ρίζες τους είναι σκληρές για να βραστούν μαζί με τα τρυφερά βλαστάρια, οπότε θα κοπούν κι’ αυτές. Το ιδανικό είναι να φάμε τα χόρτα την ίδια ημέρα που θα τα μαζέψουμε, πολύ δε περισσότερο αν τα έχουμε αγοράσει. Τις περισσότερες φορές αυτό δεν είναι δυνατό, και οι λόγοι είναι διάφοροι. Θα χρειαστεί λοιπόν να
τα συντηρήσουμε.
3.1 Βασικοί κανόνες συντήρησης μέχρι την κατανάλωση
Αν δεν βραστούν την ίδια ημέρα, είναι απαραίτητο να φυλαχθούν στο κάτω μέρος του ψυγείου, κλεισμένα σε αεροστεγείς πλαστικές σακούλες, κατάλληλες για τρόφιμα, από τις οποίες θα αφαιρεθεί ο περισσότερος αέρας, συμπιέζοντάς τις. Επίσης, είναι απαραίτητο να γίνεται καθαρισμός, χωρίς να πλυθούν,γιατί η υγρασία ευνοεί τον πολλαπλασιασμό των μικροοργανισμών που υπάρχουν σ’ αυτά, με αποτέλεσμα να χαλάσουν. Το πλύσιμο των χόρτων γίνεται σε κρύο νερό.
Δεν πρέπει να αφήνουμε τα χόρτα να μουσκεύουν για πολύ ώρα, γιατί πολλά συστατικά τους διαλύονται στο νερό και έτσι μειώνεται η θρεπτική αξία τους. Το πλύσιμο θα πρέπει να γίνεται όσο το δυνατόν πιο προσεκτικά.
Αν τα χόρτα που θα φάμε υποψιαζόμαστε ότι προέρχονται από βοσκότοπους , ή τα έχουν επισκεφτεί σκυλιά και είναι πιθανόν να έχουν κολλήσει πάνω τους αβγά παράσιτων (τσιμπούρια, αχινόκοκκος), καλό είναι να τα μουσκεύουμε πρώτα σε ξιδόνερο, για να διευκολύνουμε την αποκόλληση των απορριμμάτων. Το πλύσιμο που θα ακολουθήσει, θα είναι προσεκτικότερο. Με αυτόν τον τρόπο θα περιοριστεί ο κίνδυνος μόλυνσης μας.
4 Προετοιμασία των άγριων χόρτων
Είναι γεγονός, ότι τα χόρτα είναι θρεπτικότερα όταν τρώγονται ωμά. Το βράσιμο, ακόμα και το σύντομο, πάντα καταστρέφει ένα μέρος των συστατικών τους (βιταμίνες). Το ιδανικότερο είναι, όταν πρόκειται να φάμε μια ωμή σαλάτα, να μην ψιλοκόβουμε τα χόρτα, αλλά να τα αφήνουμε ολόκληρα, γιατί με το κόψιμο, ένα μεγάλο μέρος του χυμού τους μένει
πάνω στο ξύλο που τα κόβουμε.
4.1 Το μαγείρεμα
Ο κύριος τρόπος μαγειρέματος των χόρτων είναι το βράσιμο. Μαγειρεύονται όμως και με κρέας, γίνονται σούπες ή αποτελούν τη γέμιση για χορτόπιτες. Το βράσιμο πρέπει να γίνεται σε ανοξείδωτη κατσαρόλα, σε νερό που κοχλάζει, δηλαδή τα χόρτα ζεματίζονται. Τα τρυφερά χόρτα δεν θέλουν πολύ ώρα να μαλακώσουν. Με την υψηλή θερμοκρασία βρασμού, έστω και για λίγη ώρα, καταστρέφονται οι επιβλαβείς οργανισμοί που είναι πιθανόν να περιέχουν.Τα πικρά χόρτα (ραδίκια, ταραξάκο, στύφνος) πρέπει να βράζονται σε πολύ νερό, για να ξεπικρίσουν. Οι βρούβες και τα βλίτα επίσης, γιατί χάνουν το χρώμα τους. Τα υπόλοιπα χόρτα, βράζονται σε λίγο νερό και με σκεπασμένη κατσαρόλα, για να μην χάνουν όλα τα θρεπτικά τους συστατικά.
Οι βολβοί είναι συνήθως πικροί. Για να ξεπικρίσουν, πρέπει να βράσουν και να αλλάχτεί το νερό μερικές φορές. Τα βρασμένα χόρτα σερβίρονται με λάδι, το λεμόνι ή το ξίδι στο σερβίρισμα απαλύνει ή προσθέτει γεύση, σε όσα αυτή είναι φτωχή. Επίσης δεν πρέπει ποτέ να αφήνουμε τα χόρτα μέσα στο νερό που έβρασαν. Θα αφαιρεθούν απ’ αυτά όλα τα θρεπτικά συστατικά τους και είναι πιθανόν να χαλάσουν. Μπορούμε να φάμε τα χόρτα κρύα ή να τα ζεστάνουμε, πάντα όμως στο νερό τους που είχαν βραστεί αρχικά και που έχουμε φυλάξει με αυτά στο ψυγείο.
5 Συντήρηση των άγριων χόρτων
Για όλα τα τρόφιμα υπάρχει ανάγκη συντήρησης, ακόμα και για τα χόρτα, γιατί μπορεί να μην είναι διαθέσιμα όταν τα χρειαζόμαστε. Φυσικά με τη συντήρηση τα χόρτα χάνουν πολύ από το άρωμά τους και τη θρεπτική τους αξία. Πολλές φορές όμως, αυτός είναι ένας απαραίτητος συμβιβασμός. Η συντήρηση των χόρτων μπορεί να γίνει με παραδοσιακούς
τρόπους, όπως αποξήρανση, τουρσιά ή με σύγχρονους, όπως την κατάψυξη.
5.1 Αποξήρανση
Η αποξήρανση των χόρτων γίνεται πάντα μακριά από τον ήλιο. Ο ήλιος, όταν πέσει πάνω τους καταστρέφει το ωραίο πράσινο χρώμα τους και τα κάνει να φαίνονται σαν καμένα. Χρειάζεται ένας χώρος, που θα αερίζεται και δεν θα έχει υγρασία. Αν πρόκειται να αποξηράνουμε βλαστάρια,τα δένουμε σε ματσάκια και τα κρεμάμε σε καρφιά, στερεωμένα στον τοίχο ή σε οριζόντια ξύλα, στερεωμένα σε αντικριστούς τοίχους. Αν αποξηράνουμε φύλλα και άνθη, τα απλώνουμε αραιά, σε λεπτά στρώματα, πάνω σε σχάρες. Έτσι θα εξασφαλίσουμε την κυκλοφορία τουαέρα ανάμεσά τους και θα ξεραθούν πιο γρήγορα, χωρίς το φόβο να αναπτυχθούν μικροοργανισμοί από την υγρασία και να σαπίσουν.
Ο χρόνος αποξήρανσης εξαρτάται από το αν τα χόρτα έχουν μεγάλα φύλλα οπότε θα περιέχουν περισσότερη υγρασία – και από το περιβάλλον που βρίσκονται. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι από καιρό σε καιρό, πρέπει να τα ελέγχουμε και να τα γυρίζουμε εάν χρειάζεται.
Οι καρποί απλώνονται σε δίσκους και αποξηραίνονται σε ζεστό περιβάλλον. Οι ρίζες αφού βγουν με προσοχή από το χώμα, πλένονται με μια μαλακή βούρτσα, ώστε να καθαριστούν τελείως. Μετά κόβονται οι κορυφές τους και τα ριζίδια. Αν οι ρίζες είναι παχιές, θα πρέπει να τις κόψετε σε κομμάτια. Τέλος, τις απλώνουμε αραιά στη σχάρα και τις βάζουμε σε ένα ζεστό μέρος (ποτέ στον φούρνο ή απευθείας στον ήλιο) για 20 ημέρες.
5.2 Τουρσιά
Τουρσιά είναι τα λαχανικά ή τα χόρτα που είναι συντηρημένα σε ξίδι. Τα τουρσιά διατηρούνται πολύ καιρό. Το μειονέκτημά τους είναι ότι το ξίδι καλύπτει τη γεύση τους. Για την καλύτερη εμφάνιση των τουρσιών χρησιμοποιούμε άσπρο ξίδι, ενώ αν θέλουμε πιο έντονη γεύση χρησιμοποιούμε σκούρο. Μπορούμε επίσης να προσθέσουμε μπαχαρικά, όπως κόκκους μαύρου πιπεριού ή αρωματικά χόρτα, όπως μάραθο, αντράκλα, κάπαρη, κάρδαμο ή ρόκα. Προετοιμάζουμε πρώτα το ξίδι, βάζοντας να μουσκέψουν μέσα του, τυλιγμένα σε καθαρό τουλπάνι, τα μπαχαρικά ή τα αρωματικά χόρτα. Για να πάρει το ξίδι το άρωμα και τη γεύση τους, θα χρειαστούν λίγες ημέρες. Πλένουμε πρώτα τα λαχανικά ή τα χόρτα που θα κάνουμε τουρσί.
Μερικά απ’ αυτά, δεν χρειάζονται βράσιμο. Τα κρεμμυδάκια, για παράδειγμα, γίνονται τουρσί μένοντας αρκετή ώρα στο ξίδι. Άλλα όμως, όπως οι βολβοί, πρέπει να ξεπικρίσουν πρώτα σε κρύο νερό, που θα αλλάζεται, για δύο ημέρες, και μετά να βράζουν για 10 λεπτά. Τα αμπελοβλάσταρα θέλουν ζεμάτισμα, οι ρίζες του σκόλυμου και οι αγκινάρες λίγα λεπτά βράσιμο. Αποστειρώνουμε τα γυάλινα βάζα, που θα βάλουμε τα τουρσιά – βράζοντάς τα για 20 λεπτά – έτσι όπως είναι καυτά, προσθέτουμε τα λαχανικά ή τα χόρτα και τα γεμίζουμε με ξίδι μέχρι να σκεπαστούν. Το τουλπάνι με τα αρωματικά δεν χρειάζεται πλέον.Σφραγίζουμε τα βάζα. Τα φυλάζουμε σε σκιερό, δροσερό μέρος και όταν ανοίγουμε ένα βάζο, το βάζουμε μετά στο ψυγείο, για να μην χαλάσει.
5.3 Κατάψυξη
Οι οικιακοί καταψύκτες συντηρούν πολύ καλά τις περισσότερες τροφές, χωρίς μεγάλες απώλειες των συστατικών τους. Ένα πράγμα όμως που χάνεται, είναι το άρωμα των τροφών. Μέσα σ’ αυτά είναι και τα χόρτα. Βέβαια δεν μπορούν να συντηρηθούν όλα τα χόρτα μέσα στην κατάψυξη.Για παράδειγμα, οι βολβοί, ο στύφνος, οι βρούβες και τα βλίτα δεν μπορούν να συντηρηθούν στην κατάψυξη. Για να καταψύξουμε τα χόρτα, πρέπει εκ των προτέρων να τα προετοιμάσουμε.
Πρέπει πρώτα απ’ όλα να τα καθαρίσουμε και να τα πλύνουμε.Στη συνέχεια να τα στραγγίσουμε και να τα μοιράσουμε σε κατάλληλες σακούλες για τρόφιμα. Μετά, τις σακούλες τις συμπιέζουμε με τα χέρια μας, για να φύγει ο αέρας και τέλος τις δένουμε και τις τοποθετούμε στην κατάψυξη. Όταν λοιπόν θα έρθει η ώρα να χρειαστούμε μια σακούλα χόρτα, τοποθετούμε την σακούλα με τα χόρτα στην κατσαρόλα με το βραστό νερό,χωρίς να τα ξεπαγώσουμε.
Αν χρειαστεί όμως να χρησιμοποιήσουμε χόρτα για χορτόπιτες πρέπει να τα ζεματίσουμε και μετά να τα στραγγίσουμε, για να μη μουλιάσει το φύλλο με τα υγρά τους Και να διατηρηθεί έτσι τραγανιστό.
Πηγές: Πτυχιακή εργασία της σπουδάστριας ΦΡΑΓΚΟΥΛΗ ΜΑΡΙΝΑ του
Α.Τ.Ε.Ι ΚΡΗΤΗΣ, ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ, ΤΜΗΜΑ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
Πηγές: Πτυχιακή εργασία της σπουδάστριας ΦΡΑΓΚΟΥΛΗ ΜΑΡΙΝΑ του
Α.Τ.Ε.Ι ΚΡΗΤΗΣ, ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ, ΤΜΗΜΑ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου