Δεν είναι, λοιπόν, περίεργο που τα τελευταία χρόνια πολλοί ονειρεύονται ένα νόμισμα αποκρατικοποιημένο και εκτός του ελέγχου των ισχυρών της Γης.Ένα νόμισμα δημιουργημένο από τους πολίτες για τους πολίτες. Ένα νόμισμα το οποίο να μην μπορεί κανείς τραπεζίτης, κεντρικός ή ιδιώτης, να επηρεάζει κατά το δοκούν κατά της κοινωνίας των χρηστών του.
Ένα νόμισμα χωρίς Κεντρική Τράπεζα να το χειραγωγεί, χωρίς σαΐνια του χρηματοπιστωτικού συστήματος να το υπονομεύουν.
Το bitcoin ήρθε ως μάνα εκ... Διαδικτύου γι' αυτούς τους ονειροπόλους. Το bitcoin τροφοδότησε Μεγάλες (ελευθεριάζουσες) Προσδοκίες, καθώς έδωσε τη δυνατότητα σε όποιον ήθελε, όπου και να βρισκόταν, να συμμετάσχει σε μια κοινότητα που «συντηρεί» συλλογικά ένα κοινό νόμισμα έξω από τα βρομερά χέρια πολιτικών και τραπεζιτών – ένα νόμισμα που κανείς οργανισμός (κρατικός ή ιδιωτικός) δεν μπορεί να προσεταιριστεί ή να «παίξει» παιχνίδια με την ποσότητά του.
Σε εκείνο το φθινοπωρινό άρθρο είχα αναφερθεί στα προβλήματα διασφάλισης της «ασφάλειας» του νομίσματος από διάφορους επιτήδειους. Σήμερα θα αναφερθώ στα βαθύτερα αίτια που καθιστούν το bitcoin βαθιά προβληματικό και τα όνειρα που επενδύονται σε αυτό πρόκριμα εφιάλτη για όποιον ή όποια αφεθεί σε αυτά.
Το βασικό επιχείρημα που θα μοιραστώ μαζί σας είναι ότι δεν μπορεί να υπάρξει ποτέ απο-πολιτικοποιημένο χρήμα, ικανό να κρατά ζωντανή μια ανεπτυγμένη, βιομηχανική κοινωνία. Αυτό δεν σημαίνει ότι συγκεκριμένες κοινότητες πολιτών, σε κάποια μικρή πόλη ή σε κάποιον «τομέα» του Διαδικτύου (π.χ. στο πλαίσιο μιας «κοινότητας» video gamers), δεν μπορούν να αναπτύξουν ένα δικό τους εικονικό, ψηφιακό νόμισμα με το οποίο να ανεβάζουν το βιοτικό τους επίπεδο εντυπωσιακά – ιδίως σε περιόδους γενικευμένης οικονομικής κρίσης.
(Το λέω αυτό επειδή τυχαίνει να έχω μελετήσει τέτοιες επιτυχημένες κοινότητες, π.χ. στα Blue Mountains, κοντά στο Σίδνεϊ της Αυστραλίας, τη δεκαετία του '90 και πιο πρόσφατα, στο πλαίσιο παγκοσμιοποιημένων κοινοτήτων εκατομμυρίων παικτών video games). Ένα «κοινοτικό», μη κρατικό νόμισμα μπορεί όντως να αποκτήσει σημαντικό ρόλο στις παρυφές μιας ολοκληρωμένης κοινωνικής οικονομίας. Δεν μπορεί όμως να αντικαταστήσει ποτέ το κρατικό, το πολιτικοποιημένο χρήμα. Και όποιος πιστέψει ότι μπορεί, κινδυνεύει να καταστραφεί οικονομικά (εφόσον επενδύσει τις οικονομίες του στο νέο απο-πολιτικοποιημένο χρήμα).
Από τότε που η Δεύτερη Βιομηχανική Επανάσταση κατέστησε δυνατή τη δημιουργία τεράστιων εταιρειών-δικτύων (π.χ. τις Edison και Ford στις αρχές του 20ού αιώνα και τις Google και Apple σήμερα), η καπιταλιστική ανάπτυξη έδεσε τις τύχες της με τη δυνατότητα απότομης και σημαντικής αύξησης της τραπεζικής πίστης.
(Διαφορετικά, πώς θα ήταν ποτέ δυνατόν να χρηματοδοτηθούν οι τεράστιες αυτές νέες επιχειρήσεις;) Ακόμα κι όταν τα κράτη (π.χ. τη δεκαετία του '20) κρατούσαν ζωντανό τον Κανόνα του Χρυσού (δηλαδή δεσμεύονταν σε έναν σταθερό λόγο ποσότητας τυπωμένου χρήματος και ποσότητας του χρυσού που διέθεταν στα χρηματοκιβώτια της Κεντρικής τους Τράπεζας), οι τράπεζες έβρισκαν τρόπο να δημιουργούν ικανό «εικονικό» χρήμα για να τροφοδοτούν τα βιομηχανικά μεγαθήρια.
Αν τότε, τη δεκαετία του 1920, οι Κεντρικές Τράπεζες (π.χ. των ΗΠΑ) εμπόδιζαν τις τράπεζες να δημιουργήσουν νέο χρήμα, το βιομηχανικό θαύμα που άλλαξε τον κόσμο θα είχε εμποδιστεί, ο καπιταλισμός θα είχε αποτελματωθεί και οι αντίπαλοί του (που είχαν ήδη πετύχει νίκη λαμπρή στη Μόσχα το 1917) θα επικρατούσαν.
Από την άλλη, αφήνοντάς τες να δρουν ανεξέλεγκτα, δημιούργησαν τόσο νέο χρήμα ώστε, μαζί με τα νέα εργοστάσια και τους ουρανοξύστες, δημιουργήθηκαν τεράστιες φούσκες, το σκάσιμο των οποίων το 1929 παρέσυρε την ανθρωπότητα στον βούρκο της βαρβαρότητας.
Στον βαθμό που η δόμηση του bitcoin αποτελεί ψηφιακή προσομοίωση του Κανόνα του Χρυσού και της ιδέας ότι η ποσότητα χρήματος θα είναι σταθερή βρέξει-χιονίσει (όπως περίπου συμβαίνει με την ποσότητα του χρυσού σε πλανητικό επίπεδο), μια οικονομία που ενστερνίζεται (σε μεγάλο βαθμό) το bitcoin θα βρεθεί άμεσα αντιμέτωπη με τα διλήμματα της δεκαετίας του '20. Μία περίπτωση είναι το χρηματοπιστωτικό σύστημα να βρει τρόπους να δημιουργήσει περισσότερα bitcoins απ' ό,τι πραγματικά υπάρχουν (π.χ. μέσω παραγώγων), οπότε ελλοχεύει ο κίνδυνος δημιουργίας φούσκας (όπως τη δεκαετία του 1920 ή του 2000).
Η άλλη περίπτωση είναι η ποσότητα χρήματος να παραμείνει σταθερή, οπότε αρχίζει αμέσως ο αποπληθωρισμός, με καταστροφικά αποτελέσματα στις επιχειρήσεις (που βλέπουν τα κέρδη τους να συρρικνώνονται, καθώς οι τιμές των τελικών τους προϊόντων μειώνονται σε σχέση με εκείνες που κατέβαλαν για τις πρώτες ύλες) και στα νοικοκυριά (των οποίων τα χρέη παραμένουν σταθερά, την ώρα που τα εισοδήματά τους μειώνονται).
Ο λόγος που το χρήμα δεν μπορεί παρά να είναι «πολιτικοποιημένο» και η ποσότητά του να ελέγχεται από κάποια κρατική οντότητα είναι ότι μόνο έτσι υπάρχει ελπίδα (χωρίς καμία εγγύηση) για μια πορεία που θα αποφύγει τη Σκύλλα της πυραμιδικής «ανάπτυξης» και τη Χάρυβδη του αποπληθωρισμού. Και από τη στιγμή που οι αναπόφευκτες πολιτικές παρεμβάσεις πάνω στην ποσότητα και διαχείριση του δημόσιου χρήματος είναι εξ ορισμού πολιτικές (καθώς επηρεάζουν διαφορετικές ομάδες και κοινωνικές τάξεις διαφορετικά), η μόνη μας ελπίδα για μια υποφερτή διαχείριση του χρήματος εναπόκειται στον δημοκρατικό έλεγχο της νομισματικής πολιτικής.
Εν κατακλείδι, το όνειρο «απολίτικου» χρήματος είναι καταδικασμένο να μετατραπεί σε εφιάλτη (καθώς η αρχική αύξηση της ισοτιμίας bitcoin-ευρώ ή bitcoin-δολαρίου θα αντιστραφεί βάναυσα) και το μόνο αντίδοτο στον αυταρχισμό των Κεντρικών Τραπεζών είναι ο δημοκρατικός τους έλεγχος (στη θέση της άλλης επικίνδυνης ιδέας περί «ανεξαρτησίας» των νομισματικών Αρχών).
Ο δημοκρατικός έλεγχος του κρατικού, του πολιτικού χρήματος είναι η μοναδική μας ελπίδα για ένα νόμισμα για τους πολίτες από τους πολίτες. Το bitcoin, παρά τα πολύ ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά του, ποτέ δεν θα μπορεί να παίξει αυτό τον ρόλο. Και όποιος αγνοήσει αυτή την πραγματικότητα, αργά ή γρήγορα θα απολέσει μεγάλο μέρος των επενδύσεών του σε bitcoin.
[Του Γιάννη Βαρουφάκη από lifo.gr]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου